Tiền đổ nhưng nước không thoát

Tình trạng này cũng đồng nghĩa với việc: thành phố càng cố gắng đầu tư xóa giảm ngập bao nhiêu, thì tình trạng ngập ngày càng nặng bấy nhiêu. Đâu là những nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên khi tiền tỷ đã được đầu tư?

Thi công gian dối, bít cống, cửa xả

Lý giải về tình trạng ngập nặng do mưa vừa qua, ông Đỗ Tấn Long, Trưởng phòng Quản lý hệ thống thoát nước - Trung tâm Điều hành chương trình chống ngập nước thành phố (Trung tâm chống ngập) quả quyết: "Trong quá trình thi công Dự án vệ sinh môi trường lưu vực Nhiêu Lộc - Thị Nghè và Dự án môi trường nước thành phố, nhiều tuyến cống, cửa xả đã bị các nhà thầu bít lại để thi công mới dẫn đến tình trạng ngập nặng như vậy…".

Bởi ngay sau cơn mưa gây ngập nặng ngày 13/4/2009, Trung tâm chống ngập đã tiến hành kiểm tra và phát hiện có 20 vị trí đã bị các đơn vị thi công bít lại như thế. Sau đó, trung tâm chống ngập đã yêu cầu nhà thầu phải khắc phục nhưng đến nay các đơn vị thi công vẫn ngoan cố, chẳng thèm thực hiện. Cũng theo khẳng định của ông Long: "Nếu các đơn vị thi công còn tiếp tục bít cống, cửa xả như hiện nay thì chắc chắn mùa mưa này, tình trạng ngập nước sẽ trầm trọng hơn những năm trước".

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, theo quy định, khi thi công lắp đặt hệ thống cống mới không được bít các cửa xả, bít tuyến cống thoát nước hiện hữu mà phải tạo một hệ thống "dẫn dòng thi công" ngay bên cạnh tuyến cống cũ. Nhưng để rút ngắn công đoạn, bớt vật liệu, nhiều nhà thầu đã thực hiện bít cống, bít cửa xả để "ăn cắp" công đoạn xây dựng hệ thống dẫn dòng thoát nước tạm. Vì vậy, chỉ một cơn mưa vừa phải, số điểm ngập tăng vọt lên và thời gian ngập kéo dài.

"Chữa cháy" kiểu chắp vá nhưng triển khai quá chậm

Một nguyên nhân khiến tình trạng ngập nước sau mưa thêm trầm trọng tại TP nhiều năm qua là các hố ga, tuyến cống không được nạo vét thường xuyên dẫn đến hiện tượng cát, đất lắng đọng làm cho dòng chảy bị nhỏ lại hoặc bị tắc nghẽn.

Theo một cán bộ kỹ thuật trong lĩnh vực thoát nước cho biết: Lẽ ra các hố ga, tuyến cống phải được nạo vét mỗi năm 1 lần để tạo thông thoáng dòng chảy. Ngược lại, việc này không được làm thường xuyên, liên tục trên diện rộng, mà chắp vá theo kiểu: cứ ngập nước ở khu vực nào thì cho nạo vét bùn đất ở các tuyến cống xung quanh khu vực đó.

Mặt khác, hệ thống cống thoát nước thông nhau, nhưng do phân cấp quản lý, các tuyến cống do Công ty Thoát nước đô thị quản lý thì được nạo vét 3 năm 2 lần; còn những tuyến cống do cấp quận, huyện quản lý do kính phí eo hẹp, lực lượng ít nên nhiều tuyến đã 3 - 4 năm chưa được nạo vét.

Đã vậy, kế hoạch bố trí vốn, kinh phí dùng cho nạo vét hố ga, cống thoát nước cũng không được phê duyệt, phân bổ đúng dự kiến. Cụ thể, trường hợp Công ty thoát nước đô thị lập kế hoạch nạo vét tháng 4/2009, nhưng mãi đến ngày 14/5/2009 thì kế hoạch mới được phê duyệt.

Nếu như trước đây, khi Công ty thoát nước đô thị phát hiện hố ga, đoạn cống nào bị sụt lún, hư hỏng là tiến hành sửa chữa ngay thì hiện tại, phát hiện xong phải báo cáo cho Trung tâm Chống ngập rồi chờ đơn vị này cử người đến xem xét, xác nhận có tình trạng đó công ty mới có thể tiến hành sửa chữa...

Năm 2009, Trung tâm chống ngập đặt mục tiêu xóa, giảm ngập cho 114 điểm. Từ đầu tháng 3/2009, đã có 30 dự án với mức đầu tư từ 100 triệu đến 3 tỷ đồng được đồng loạt triển khai. Trong đó chỉ riêng để giảm ngập khi trời mưa to cho khu vực vòng xoay Cây Gõ - Minh Phụng, thành phố đã phải chi tới 15 tỷ đồng. Nhưng việc thực hiện các dự án giảm ngập trong năm nay cũng chỉ nhằm… giảm ngập là chủ yếu: Những khu vực bị ngập 40 - 50cm khi mưa lớn, sau khi các dự án này hoàn thành sẽ vẫn còn nước ngập, nhưng chỉ còn 20 - 30cm?!

Mùa mưa 2009 đang diễn ra trước mắt, các dự án xóa, giảm ngập do mưa ở TP HCM đã và sẽ được triển khai nhưng quá chậm và hiệu quả của nó đến đâu thì chỉ có những lúc… trời mưa to mới biết. Thực tế cho thấy nếu không ngăn chặn được tình trạng bít cống, bít cửa xả của nhà thầu chắc chắn việc ngập úng trên diện rộng tại TP Hồ Chí Minh sẽ còn tiếp tục tái diễn và ngày càng trầm trọng hơn