Sẽ kiến nghị sửa Bộ Luật Hình sự để chống tội phạm rửa tiền
Theo Thiếu tướng Nguyễn Hoà Bình, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát, cần sửa Điều 251 Bộ luật Hình sự về tội phạm rửa tiền. Thiếu tướng Bình cho rằng điều luật đã đặt ra nghĩa vụ chứng minh của cơ quan tư pháp hình sự quá cao, trái với thông lệ của các nước…
Sáng ngày 19/9, Tổng cục Cảnh sát - Bộ Công an và Cơ quan phòng chống ma tuý và tội phạm của Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNODC) đã tổ chức lễ triển khai Dự án “Tăng cường năng lực của các cơ quan pháp luật và thực thi pháp luật trong công tác phòng, chống rửa tiền tại Việt Nam” và Hội nghị về Xây dựng Uỷ ban Quốc gia và Chiến lược Quốc gia phòng, chống rửa tiền tại Việt Nam. Trung tướng Trần Đại Quang, Thứ trưởng Bộ Công an đã tham dự lễ khai mạc và phát biểu ý kiến.
Rửa tiền là vấn đề được miêu tả như một hoạt động nhằm mục đích che giấu nguồn gốc của tiền hoặc tài sản có được từ các hoạt động phạm tội như buôn lậu ma tuý, buôn bán người, tham nhũng, lừa đảo, khủng bố… “Là một nền kinh tế đang phát triển với sự tăng trưởng mạnh của đầu tư và thương mại quốc tế và là một nền kinh tế sử dụng tiền mặt với tỷ lệ cao, Việt Nam thực sự là một mảnh đất màu mỡ cho tội phạm rửa tiền.
Nếu thiếu các biện pháp hữu hiệu nhanh gọn để đấu tranh chống loại tội phạm này, rửa tiền không những sẽ thúc đẩy các loại tội phạm và tham nhũng mà còn huỷ hoại cơ chế hợp pháp của hệ thống tài chính và đặc biệt là thách thức sự phát triển của kinh tế Việt Nam”, bà Narumi Yamada, Trưởng đại diện của UNODC Việt Nam.
Phát biểu ý kiến chỉ đạo tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Trần Đại Quang khẳng định thời gian vừa qua, tình hình hoạt động của các loại tội phạm diễn biến hết sức phức tạp, có chiều hướng gia tăng; tội phạm rửa tiền tại Việt Nam tiềm ẩn nhiều vấn đề. Chính phủ và Bộ Công an Việt Nam khẳng định quyết tâm, chỉ đạo và triển khai quyết liệt các biện pháp trong đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung, tội phạm rửa tiền nói riêng. Thứ trưởng Trần Đại Quang cũng đã đặc biệt cảm ơn Chính phủ
Tham dự Hội nghị còn có các nhà hoạch định chính sách và các chuyên gia thực thi pháp luật của Việt Nam và nước ngoài nhằm cùng nhau xây dựng một cơ quan điều phối liên ngành để xác định các nhiệm vụ và đề xuất các biện pháp phòng ngừa và đấu tranh chống rửa tiền tại Việt Nam.
Dự án sẽ kéo dài trong 3 năm, nhằm mục đích giúp Việt Nam đẩy mạnh các năng lực phát hiện điều tra xét xử của lực lượng thực thi pháp luật và tư pháp. Sáng kiến này đã được sự ủng hộ tích cực của Chính phủ
Bên lề buổi lễ, phóng viên CAND Online đã có cuộc phỏng vấn nhanh với Thiếu tướng Nguyễn Hoà Bình, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát, Trưởng ban chỉ đạo Dự án.
- Xin ông cho biết về những nỗ lực của Việt
Thiếu tướng Nguyễn Hoà Bình: Nói về đấu tranh chống rửa tiền, thời gian qua chúng ta đã cam kết và tham gia một cách mạnh mẽ vì đây là điều kiện bắt buộc khi là thành viên của WTO. Để thực hiện được điều này, đòi hỏi chúng ta phải có lực lượng chuyên trách để chống rửa tiền để từ đó thực thi một cách hiệu quả đấu tranh chống rửa tiền.
Về hệ thống pháp luật, chúng ta đã có Điều 251 của Bộ Luật Hình sự về chống rửa tiền. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 74 về chống rửa tiền và chúng ta cũng đã có cơ quan chuyên trách về chống rửa tiền tại Ngân hàng nhà nước - đơn vị chuyên trách quản lý các thông tin đáng ngờ liên quan đến rửa tiền.
Nói về hiệu quả thực thi, cho đến giờ này chúng ta chưa công bố được nhiều, nhưng đó không có nghĩa là chúng ta không làm. Và chúng ta đã có những sự phối hợp quốc tế rất hiệu quả. Ví dụ như năm ngoái, Cảnh sát Việt
- Về loại tội phạm rửa tiền ở Việt
Thiếu tướng Nguyễn Hoà Bình: Đúng là trong nước cũng có tội phạm rửa tiền, chứ không phải chỉ nước ngoài mới có. Bản chất của việc rửa tiền là làm cho đồng tiền thu nhập được từ hoạt động phạm tội có vẻ như trong sạch hơn, không còn dấu vết của tội phạm nữa, làm cho đồng tiền kiếm được từ các hoạt động phi pháp tách xa với nguồn gốc sinh ra nó...
Từ trước đến nay, khi chúng ta phá những vụ án kiểu đó, tài sản của những vụ án tham nhũng, buôn bán ma tuý, lừa đảo... tóm lại là tài sản thu nhập bất hợp pháp từ tội phạm này lại thường được truy tố với tội phạm nguồn. Tức là như tài sản phi pháp của tội tham nhũng, buôn lậu bị xử lý, tịch thu chung với tội phạm ban đầu chứ không tách riêng nguồn tiền ấy ra.
Ví như một người bị truy tố về tham nhũng thì tài sản của anh bị tịch thu với tội tham nhũng, chứ không truy cứu xem tiền đó anh ta đã tiêu như thế nào, rửa sạch chúng ra sao…
Bây giờ xem xét đến tội phạm về rửa tiền là để trừng trị những người, những tổ chức tội phạm chuyên hợp thức hoá đồng tiền kiếm được một cách phi pháp, những đồng tiền tiền từ phạm tội, chứ không phải tội phạm nguồn.
- Như đại diện của UNODC đã đặt vấn đề, rằng chúng ta đã có điều luật về tội rửa tiền suốt 6 năm qua, nhưng cho đến nay chưa có một vụ án rửa tiền nào được đưa ra xét xử, Thiếu tướng có thể giải thích về vấn đề này?
Thiếu tướng Nguyễn Hoà Bình: Đúng là chúng ta đã có Điều 251 trong Bộ luật Hình sự chống tội phạm rửa tiền. Tuy nhiên bản thân điều luật ấy còn có chỗ bất cập.
Thứ nhất là, việc chưa đưa được vụ án rửa tiền nào ra xét xử có liên quan đến năng lực của cơ quan thực thi pháp luật. Việc này có tính chất hệ thống. Có nghĩa là kể cả cơ quan điều tra, cơ quan truy tố xét xử, hệ thống tư pháp hình sự của nước ta có kinh nghiệm và năng lực còn hạn chế... Và một trong những nhiệm vụ của dự án này chính là để nâng cao điều đó.
Về sự bất hợp lý, chưa thực sự phù hợp cho hoạt động điều tra của Điều 251 Bộ luật Hình sự, theo đánh giá của cá nhân tôi, đã đặt ra nghĩa vụ chứng minh của cơ quan tư pháp hình sự quá cao, có những điều không thể chứng minh được.
Ví dụ như trong điều luật có quy định “Người nào thông qua các nghiệp vụ tài chính, ngân hàng hoặc các giao dịch khác để hợp pháp hoá tiền, tài sản do phạm tội mà có hoặc sử dụng tiền, tài sản đó vào việc tiến hành các hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động kinh tế khác, thì bị phạt tù từ một năm đến năm năm”. Đó là tội phạm rửa tiền.
Nhưng như vậy thì cơ quan điều tra phải chứng minh cái gì? Sẽ phải chứng minh tiền đó là tiền do hoạt động tội phạm mà có.
Thứ hai là tiền đó đã được điều chuyển bằng thủ đoạn tài chính nào? Các hoạt động tài chính thì chúng tôi chứng minh được. Nhưng còn nguồn tiền từ hoạt động tội phạm, nếu là tội phạm từ bên ngoài, thì chúng tôi không thể chứng minh được.
Ở nước ngoài, nếu anh có 1 triệu USD, một khoản thu nhập bất thường, thì người sở hữu khoản tiền đó phải có nghĩa vụ chứng minh tính hợp pháp nguồn tiền đó, chứ không phải là cơ quan điều tra. Còn nếu anh không giải trình được thu nhập này là hợp pháp thì có thể kết luận anh đang tham gia hoạt động rửa tiền.
Cái này ở nước ngoài họ quy định rất chặt chẽ, rành mạch như thế sẽ giảm nhẹ nghĩa vụ chứng minh của cơ quan điều tra mà lại vẫn đảm bảo có hiệu quả.
- Như vậy chúng ta có kiến nghị sửa điều luật đó không, thưa Thiếu tướng?
Thiếu tướng Nguyễn Hoà Bình: Đó cũng chính là một trong những nội dung của Dự án.
- Xin cảm ơn Thiếu tướng!
