Đòi hỏi các giải pháp hữu hiệu hơn nữa từ lực lượng chức năng

Theo báo cáo của Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng, từ năm 2010 đến nay các lực lượng chức năng đã xử lý 828.488 vụ vi phạm về buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại, trong đó có 117.714 vụ buôn lậu, chiếm 14,2% tổng số vụ. Đặc biệt, thời gian này lực lượng chức năng cũng đã xử lý được những vụ buôn lậu lớn như xăng dầu, thu giữ gần 7,55 triệu lít. Chỉ tính riêng năm 2012 các lực lượng chức năng đã bắt giữ hơn 2,5 triệu lít và năm 2013, chỉ qua 9 tháng đã bắt giữ được hơn 2 triệu lít.

Ngày 9/12/2013 vừa qua, tại khu vực cách Đông Nam Côn Đảo khoảng 45 hải lý, lực lượng Cảnh sát biển 4 đã kiểm tra, bắt giữ tàu Haduco chở hơn 2,1 triệu lít dầu DO không có giấy tờ hợp pháp. Đây là vụ bắt giữ xăng dầu lớn nhất từ trước đến nay. Trước đó, ngày 26/1, tại vùng biển Vũng Tàu, lực lượng Biên phòng đã bắt giữ tàu CT06308 vận chuyển hơn 359 nghìn lít dầu DO không đủ thủ tục giấy tờ. Ngày 3-3, lực lượng Hải quan đã phá thành công chuyên án buôn lậu xăng dầu trên biển, phát hiện 1 tàu nước ngoài có hành vi vận chuyển, mua bán trái phép dầu trên biển, thu giữ 155 tấn dầu diesel.

Có thể nói, sau khi những vụ việc đầu tiên được phát hiện, thủ đoạn buôn lậu xăng dầu lợi dụng chính sách tạm nhập tái xuất đã dần dần được đưa ra ánh sáng, với số lượng và vụ việc bắt giữ ngày càng nhiều hơn. Tuy nhiên, những gì chưa bị phát hiện còn lớn hơn nhiều.

Lực lượng chức năng tiêu hủy thuốc lá nhập lậu.

Chất vấn về công tác phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng: Chính phủ đã tỏ rõ quyết tâm trong công tác này, nhưng vẫn còn hiện tượng tiêu cực trong lực lượng chống buôn lậu. Một số lực lượng có liên quan chưa làm tốt, nhất là những người trên địa bàn. Ví dụ vụ buôn lậu 6.000 tấn dầu DO của Công ty Hoàng Sơn (Thanh Hoá), chiếc tàu chở xăng dầu lậu đã từng bị bắt, sau đó thanh lý lại cho Công ty Hoàng Sơn và lại tiếp tục không được đăng kiểm, chứa hàng 1.000m3 dầu ngang nhiên hoạt động trên biển mà Hải quan và Cảnh sát biển "không biết".

Ông Nguyễn Sỹ Cương cho rằng “đâu đó vẫn còn tiêu cực trong lực lượng”. Cùng với đó, các đại biểu cho rằng, quản lý thị trường vẫn là khâu yếu. “Chừng nào QLTT còn như hiện nay thì vẫn còn buôn lậu hàng giả, hàng nhái. Không chỉ riêng ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh mà bất cứ địa phương nào cũng có thể mua được hàng buôn lậu hết sức dễ dàng”. Nhiều chính sách không chặt chẽ và đang bị lợi dụng như việc cho cư dân biên giới được mua hàng miễn thuế 2 triệu đồng/ngày từ bên kia biên giới.

Đại biểu Trần Du Lịch cũng cho rằng chúng ta chưa đánh giá hết hệ quả nghiêm trọng của tình trạng này. Nó phá hoại nền kinh tế, làm mất niềm tin cho các DN làm ăn ngay thật, và phá hoại nền nông nghiệp Việt Nam. Trong khi đó, việc chống buôn lậu mới chỉ dừng lại ở bắt ngọn, xử lý các đối tượng vận chuyển thuê, trong khi gốc của vấn đề là phải bắt các đầu nậu.

Các kẽ hở về pháp lý cũng là một trong những nguyên nhân khiến hoạt động phòng chống buôn lậu chưa phát huy hiệu quả.

Trung tướng Nguyễn Tiến Lực, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát phòng chống tội phạm nêu dẫn chứng: Nghị định 06 của Chính phủ quy định hàng nhập lậu được phạt 300 nghìn đồng đến 10 triệu đồng, trong khi các đối tượng buôn lậu trị giá hàng chục tỉ đồng thì họ không ngán gì phạt. Việc xử lý hình sự cũng rất khó. Luật quy định phải chứng minh được hàng hoá có qua biên giới, nhưng khi bắt được các đối tượng vận chuyển hàng ở nội địa, họ đều là lên mua gom ở chợ biên giới mang về. Các văn bản luật chéo nhau, nên nhiều vụ bắt được rồi không xử được.

Có thể kể đến trong tháng 12 vừa qua, riêng Cục Cảnh sát kinh tế bắt được 13 vụ, trị giá 500, 700 triệu đồng đến hàng tỷ đồng nhưng không thể xử lý hình sự được. QLTT cũng phát hiện và chuyển lên cơ quan điều tra rất nhiều vụ. TP Hồ Chí Minh cũng đã từng bắt được vụ buôn lậu hàng trị giá mấy chục tỷ đồng, nhưng đối tượng khai lên chợ Tây Ninh mua, thuê người dân mượn chứng minh nhân dân để gom hàng nên không truy tố được... Trung tướng Nguyễn Tiến Lực cho rằng: Chỗ này luật phải sửa, đề nghị quy định cứ hàng nước ngoài sản xuất, không rõ nguồn gốc là xử. Tương tự, các mặt hàng vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm cũng không xử được vì luật yếu. Theo quy định là phải gây ra hậu quả vật chất nghiêm trọng mới xử được, dẫn đến lực lượng chức năng đã từng bắt quả tang một tiệm phở trộn hàn the vào bánh phở quá tỷ lệ quy định, kiên quyết đề nghị khởi tố, nhưng đối chiếu với luật không thể xử được vì không xác định được hậu quả. “Tôi đề nghị phải có quy định, nếu không rất khó cho các cơ quan chức năng”, Trung tướng Nguyễn Tiến Lực cho biết.