Đảm bảo yêu cầu quản lý và tạo thông thoáng cho người dân

Thay đổi điều kiện nhập hộ khẩu vào thành phố lớn

Luật Cư trú được Quốc hội khóa XI thông qua năm 2006, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2007 đã tạo điều kiện thuận lợi để công dân thực hiện các quyền, lợi ích hợp pháp theo quy định của pháp luật và bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước về cư trú trong tình hình mới. Tuy nhiên, Bộ Công an cho rằng, sau 5 năm thực hiện, một số quy định của Luật Cư trú đã bộc lộ khó khăn, vướng mắc, chưa phù hợp với tình hình thực tế, cần được sửa đổi, bổ sung để bảo đảm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho công dân thực hiện quyền về tự do cư trú và tăng cường công tác quản lý nhà nước về cư trú. Vì vậy, việc ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú là cần thiết.

Một trong các vấn đề được quan tâm là điều kiện đăng ký thường trú tại các thành phố trực thuộc Trung ương. Theo tờ trình, công dân được nhập cư vào các thành phố trực thuộc Trung ương nếu có một trong các điều kiện: Có nhà ở hợp pháp thuộc sở hữu của mình; có chỗ ở hợp pháp mà không phải là nhà ở thuộc sở hữu của mình và tạm trú liên tục từ 2 năm trở lên; được người có sổ hộ khẩu đồng ý cho nhập vào sổ hộ khẩu của mình nếu là người thành niên độc thân về sống với ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột, cô, dì, chú, bác, cậu ruột; ông, bà nội, ngoại về ở với cháu ruột.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sức ép dân số không phụ thuộc nhiều việc nhập hộ khẩu.

Trường hợp chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của các cá nhân, tổ chức thì phải bảo đảm điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của HĐND thành phố và trường hợp được người cho thuê, cho mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức thì phải bảo đảm điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của HĐND thành phố và được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc phòng công chứng. Nơi đề nghị đăng ký thường trú phải là nơi tạm trú. Với trường hợp công dân đăng ký thường trú vào nội thành Hà Nội thì thực hiện theo quy định Luật Thủ đô.

Như vậy, so với quy định về điều kiện đăng ký thường trú tại Luật Cư trú hiện hành (Điều 20), các điều kiện nói trên được quy định theo hướng chặt hơn. Luật hiện hành quy định thời gian tạm trú chỉ từ một năm, nay tăng lên 2 năm. Luật hiện hành không quy định diện tích tối thiểu khi nhập khẩu, không quy định xác nhận của chính quyền địa phương trong trường hợp người có hộ khẩu cho người ở thuê, ở nhờ nhập khẩu. Còn dự thảo luật bổ sung quy định công dân được đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương khi phải bảo đảm cả điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của HĐND thành phố và được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản, có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc công chứng.

Thẩm tra dự án, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với việc bổ sung về điều kiện diện tích bình quân đối với trường hợp cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ. Tuy nhiên, với điều kiện “phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc công chứng”, Ủy ban Pháp luật đề nghị phải quy định lại rõ ràng hơn. Ủy ban cho rằng, để bảo đảm đầy đủ các quy định của pháp luật về dân sự và nhà ở, cần quy định cụ thể gồm hai văn bản rõ ràng, đó là hợp đồng dân sự về cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ có chứng thực của chính quyền địa phương hoặc công chứng, và văn bản của người có sổ hộ khẩu đồng ý cho người thuê, mượn, ở nhờ được đăng ký thường trú tại chỗ ở đó.

Điều chỉnh quy định theo hướng tạo thuận lợi cho người dân

Một số quy định trong dự thảo luật, UBTV Quốc hội đề nghị cần sửa đổi cho phù hợp theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho người dân. Chẳng hạn quy định “Nơi đề nghị đăng ký thường trú phải là nơi đang tạm trú”, nhiều ý kiến UBTV Quốc hội khẳng định, quy định như vậy có thể dẫn đến những hạn chế quyền của người dân. Do đó, nếu quy định chỉ được đăng ký thường trú vào nơi đang tạm trú sẽ dẫn tới nhiều người mặc dù đã tạm trú tại thành phố trực thuộc Trung ương rất nhiều năm nhưng vẫn không đủ điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố đó do phải thay đổi chỗ ở nhiều lần mà không có nơi nào tạm trú tới 2 năm. Người phải ở thuê, ở nhờ phần lớn do kinh tế khó khăn, không có điều kiện mua nhà ở, nếu thắt chặt thì đời sống của họ càng gặp khó khăn khi hộ khẩu liên quan rất nhiều vấn đề về việc làm, học tập, sinh hoạt... Đồng thời, quy định này có thể nảy sinh tiêu cực khi thực hiện.

Dự thảo Luật Thủ đô trước đây cũng nêu quy định “nơi đề nghị đăng ký thường trú phải là nơi đang tạm trú”, nhưng Quốc hội đã bỏ quy định này. Do đó, Luật Cư trú quy định điều kiện đăng ký hộ khẩu với 4 TP trực thuộc Trung ương còn lại cũng cần đảm bảo tính phù hợp với Luật Thủ đô.

Hay quy định, cơ quan có thẩm quyền sẽ xóa đăng ký thường trú đối với các trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài 2 năm trở lên, người bị đi tù, hoặc công dân đi bộ đội. Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Pháp luật đề nghị cần cân nhắc kỹ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan tiếp thu, hoàn chỉnh báo cáo, dự thảo luật trình Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp thứ 17 trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 5.