#kênh đào Panama

Nằm ở Trung Mỹ, bờ biển Panama một bên giáp với Đại Tây Dương, bên kia giáp với Thái Bình Dương. Trước khi có con kênh đào, tàu thuyền từ Đại Tây Dương muốn sang Thái Bình Dương hoặc ngược lại sẽ phải đi vòng qua eo biển Drake và mũi Horn, đường dài 4.500km; nhưng nếu đi qua kênh đào, nó chỉ còn 77km. Tuy nhiên trong quá trình xây dựng, gần 28.000 người đã thiệt mạng.

Kể từ khi mở cửa trở lại vào năm 1914, kênh đào Panama đã hỗ trợ cho dòng chảy thương mại hàng hóa bất tận trên toàn cầu. Năm 1916, 800 tàu hàng đã đi một chặng hải hành tắt từ 8 đến 10 tiếng đồng hồ giữa Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Năm 2018, khoảng 15.000 tàu hàng thực hiện chuyến hải hành này, tính trung bình mỗi ngày kênh đào đón 40 tàu.

Có 2 đặc điểm địa chính trị khiến Trung Mỹ trở thành không gian cần phải tranh giành đối với các nước lớn.

Lâu nay báo chí ít đề cập tới vai trò của các con kênh đào khổng lồ, được đánh giá là hệ thống vận tải tiềm năng thay đổi hoàn toàn cục diện hàng hải quốc tế. Chỉ tới khi một số con kênh mới như dự án kênh Kra hay Nicaragua chuẩn bị ra đời, tầm quan trọng của các con kênh đào mới được đánh giá đúng mức.

Người Trung Quốc yêu thích và rất sành sỏi với môn cờ vây. Đó là trò chơi ở dạng chiến lược, trong đó mục tiêu là bao vây được nhiều lãnh thổ hơn đối thủ. Bao trùm một ván cờ vây là triết lý “không đánh mà thắng” trong binh pháp Tôn Tử.

Khi kênh đào Panama được khánh thành và những điều khoản trong hiệp ước ký với Mỹ năm 1903 có hiệu lực, thì nước cộng hòa Panama non trẻ bắt đầu gặp phải khó khăn: Ngày càng có nhiều tiếng nói chống lại việc người Mỹ chia cắt nước họ qua khu vực được xem là "đặc khu kinh tế của Mỹ", hay việc Mỹ nhúng tay vào cuộc bầu cử ở Panama...

Một dự án cải tạo, mở rộng luồng tàu cho kênh đào Panama đã để lại nhiều điều tiếng xung quanh việc đấu thầu, thi công và sau cùng là vận hành kênh đào mới với một loạt vấn đề gây băn khoăn khiến các chuyên gia lên tiếng. Nước chủ nhà chỉ còn biết cam kết: “Chúng tôi phải làm cho dự án này vận hành tốt”.

Ngày 14-8-1914 tại thủ đô Panama City của Cộng hòa Panama (Trung Mỹ) đã chính thức khánh thành tuyến đường hàng hải nối Thái Bình Dương với Đại Tây Dương, biến một giấc mơ lịch sử trở thành hiện thực. Đó là kênh đào Panama, dự án kỹ thuật nổi tiếng nhất của nửa đầu thế kỷ XX.