Trong màn đêm phảng phất hương rượu cần và chập chờn ánh lửa, âm thanh cồng chiêng vút cao bên những điệu múa, điệu xoang uyển chuyển vẽ nên một bức tranh tuyệt đẹp nơi đại ngàn. Cồng chiêng như một món ăn tinh thần không thể thiếu của các dân tộc Tây Nguyên, nhưng giờ đây, ở các bản làng tiếng cồng chiêng đã vắng bóng trong nhiều lễ hội...
Cồng chiêng là nhạc cụ truyền thống của đồng bào các dân tộc Pa Cô, Tà Ôi, Cơ Tu sinh sống giữa đại ngàn Trường Sơn ở các huyện miền núi tỉnh Thừa Thiên Huế, và thường được sử dụng trong những lễ hội quan trọng. Để những điệu múa với cồng chiêng không bị thất truyền, những già làng, nghệ nhân ở địa phương đã dành nhiều công sức, thời gian để truyền dạy cho thế hệ sau.
Đã có lần tôi hỏi già làng, nghệ nhân ưu tú K’Tiếu (SN 1952, ngụ buôn Duệ, xã Đinh Lạc, huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng), khi nào người K’ho Sre dưới chân núi Brăh Yang này không còn mê tiếng chiêng? Vẫn giọng ồm ồm khỏe khoắn, ông trả lời dứt khoát: “Hồ Ka La hết nước, núi Brăh Yang này không còn rừng, dòng máu trong người không còn chảy, khi đó người K’ho Sre mình mới hết mê chiêng...”.
Mùa hè, tiếng chiêng nhí lại vang lên khắp nẻo đại ngàn. Buôn làng nào có lớp dạy đánh chiêng cho trẻ nhỏ thì như đang vào hội. Gặp gỡ các già làng, ai cũng bảo vui cái bụng lắm. Nhưng khi lớp học kết thúc, sờ vào cái chiêng, các em lại lóng ngóng. Tiếng chiêng nghe lạc nhịp, “chữ thầy trả lại cho thầy” khi mùa hè nữa lại về...
Bríu Quân nhìn Alăng Nem, lửa trên bếp đang cháy, làm cho má Nem thêm hồng. Nem xinh quá! Tốt cái bụng nữa. Nem đã chờ anh năm mùa rẫy rồi. Năm mùa rẫy là khoảng thời gian anh đi học ở dưới xuôi. Trên này, Nem chăm cho mẹ anh, giữ cho sườn đồi nhà anh luôn có bóng keo xanh ngát và giữ cho mái nhà anh không dột nát mỗi khi mưa rừng về. Quân định bụng sau mùa rẫy này sẽ sang nhà Nem ở rể để phụ giúp cho ba mẹ Nem, để cái rẫy, cái nương nhà Nem thêm xanh, cha mẹ Nem thêm nụ cười mỗi sớm.
Miền núi tỉnh Bình Định là khu vực sinh sống chủ yếu của đồng bào các dân tộc Bana Kriêm, Chăm Hroi và Hrê với nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa phong phú và đa dạng. Trong đó, cồng chiêng luôn giữ một vai trò quan trọng trong tâm hồn, nhịp điệu cuộc sống của người dân. Tiếng cồng, tiếng chiêng đã trở thành máu thịt, không thể thiếu trong đời sống tinh thần của họ...
