Ngày 22/12/1944, giữa khu rừng Trần Hưng Đạo, châu Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam) được thành lập, đặt dưới sự chỉ huy chung của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Khi đó ở tuổi 29, người chiến sĩ Hoàng Sâm trở thành đội trưởng đầu tiên của Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. 3 năm sau, người đội trưởng ấy trở thành một trong mười vị Tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong đợt phong Tướng đầu tiên khi mới 33 tuổi.
