Sứ mệnh của các trường đại học là sáng tạo ra tri thức

• Sứ mệnh cao cả của báo chí trước vận hội mới đất nước

Đại tướng Đỗ Bá Tỵ, Phó Chủ tịch Quốc hội và Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã tới dự và phát biểu chỉ đạo.

Cùng dự Hội nghị còn có gần 200 đại biểu là lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các đại biểu quốc hội, đại diện các đoàn ngoại giao, các tổ chức quốc tế, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà giáo, doanh nhân.

Đại tướng Đỗ Bá Tỵ, Phó Chủ tịch Quốc hội phát biểu khai mạc tại Hội thảo.

Tự chủ đại học không phải chỉ chăm bẵm về tài chính

Chia sẻ về thực trạng giáo dục đại học tại Việt Nam, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Ngyễn Văn Phúc cho biết: Cả nước hiện có 236 trường đại học với khoảng 1,7 triệu sinh viên. Trong đó có 171 trường công lập, số còn lại là tư thục và các trường có vốn đầu tư nước ngoài.  Điều đáng ghi nhận là, xếp hạng của đại học Việt Nam ở khu vực và thế giới đã và đang được cải thiện đáng kể. Trong đó, có hai trường lọt top 1.000, cụ thể Đại học Quốc gia TP HCM nằm trong nhóm 700 và Đại học Quốc gia Hà Nội nằm trong nhóm 800.

Về tài chính, theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, mức chi cho giáo dục còn thấp. Hiện cả nước có 23 trường đại học đang thực hiện tự chủ về đào tạo, hợp tác quốc tế, bộ máy, tài chính và kết quả là đã có nhiều đổi mới về nội dung chương trình và phương pháp đào tạo. Tuy vậy, thực tế cho thấy, nhiều trường tự chủ đang gặp nhiều vướng mắc về thủ tục. Đơn cử như việc vì thí điểm tự chủ nên lãnh đạo nhiều trường đại học vừa làm vừa run. Do vậy, cần phải sớm tạo hành lang pháp lý, tạo ra sự yên tâm để các trường thực hiện quyền tự chủ của mình một cách thực sự.

Trao đổi tại Hội thảo, nhiều chuyên gia nhấn mạnh đến vấn đề cần tự chủ trong chương trình chứ không phải tự chủ về tài chính. Nguyên hiệu trưởng Đại học KHXH&NV TP. Hồ Chí Minh cho rằng, hiện cơ chế tự chủ có sự lệch lạc, chỉ lo cơ chế tự chủ tài chính thôi, còn tự chủ học thuật thực tế lại không được coi trọng. Các trường hầu như mới chỉ chăm bẵm cơ chế tài chính, loay hoay làm thế nào thu học phí. Điều này nếu không được điều chỉnh có thể sẽ trở thành nguy cơ lớn đối với nền giáo dục.

Lãnh đạo trường Đại học Huế cũng nêu quan điểm: Hiện nay có nhiều mô hình đại học nhưng liên kết còn kém, chủ yếu đóng khung trong các trường đơn ngành. Cần làm sớm nhanh khái niệm tự chủ với các trường, tránh tình trạng chỉ loay hoay với tự chủ tài chính, đặc biệt là học phí. 

Còn PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm kỹ thuật TP.Hồ Chí Minh thì nhấn mạnh: Sức ì và sự bảo thủ của các trường đại học hiện nay quá lớn. Rất nhiều Hiệu trưởng sợ không dám làm vì không dám chịu trách nhiệm. Đây cũng là biểu hiện của tư duy nhiệm kỳ...

Cần sớm luật hóa để thúc đẩy tự chủ đại học phát triển

Phát biểu kết chỉ đạo tại Hội thảo, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định: Việt Nam đã đề cập đến khái niệm tự chủ đại học từ khi thành lập ĐHQG, nhưng đến năm 2014, qua các cuộc cọ sát rất mạnh mẽ, chúng ta mới có 23 trường tự chủ theo Nghị định 77. Tuy nhiên, việc tự chủ tại các cơ sở giáo dục đại học này cũng mới là tự chủ một phần, chưa đúng với thông lệ quốc tế.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên có từ 3 phía: Từ cơ quan quản lý nhà nước, nhất là các bộ ngành, UBND các tỉnh, thành phố, đơn vị chủ quản của các trường đại học; từ chính các trường đại học vẫn muốn tiếp tục cơ chế bao cấp và một phần từ người học và xã hội. Cả 3 lý do đó cộng hưởng lại đã khiến cho hành trình tự chủ đại học trở nên vô cùng khó khăn.

Đưa ra 2 băn khoăn lớn nhất khi thực hiện tự chủ đại học là cho tự chủ, các trường sẽ cứ thế tăng học phí, ảnh hưởng đến quyền lợi của người học có điều kiện khó khăn không được tiếp cận với các trường chất lượng tốt và đặc biệt là lo ngại, phần  tài sản, đất đai của trường đại học sẽ bị thao túng, Phó Thủ tướng cho rằng, những khó khăn này không phải không có hướng giải quyết và trên thực tế thế giới đã có hướng giải quyết điều này.

Ảnh minh họa: Tự chủ đại học không phải chỉ chăm bẵm cơ chế tài chính, loay hoay làm thế nào để thu nhiều học phí.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng lưu ý, cần hiểu cho đúng về tự chủ đại học. Trường đại học có nhiều sứ mệnh, một trong số đó là sáng tạo ra tri thức, nên trường đại học cần tự chủ về chuyên môn, từ đó khơi dậy sáng tạo cho từng thành viên trong nhà trường. Đó là tự chủ căn bản nhất. Để có quyền tự chủ đó, trường đại học phải được tự quản về tổ chức và tự chủ về tài chính.

“Tự chủ đại học là xu thế tất yếu, là yêu cầu, đòi hỏi chúng ta phải làm, phải luật hóa trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học tới đây; trong hệ thống văn bản pháp luật hiện nay và hệ thống các luật khác có liên quan. Qua hội thảo lần này, các nhà lãnh đạo, các chuyên gia quốc tế, các nhà khoa học, doanh nghiệp cần góp tiếng nói để Luật Giáo dục đại học lần này được sửa một cách căn bản, tạo tiền đề quan trọng thúc đẩy sự tự chủ giáo dục đại học”-Phó Thủ tướng nói.