Sự thật đau xót phía sau những hợp đồng ủy quyền

• Nhiều người mất nhà, đất vì thế chấp sổ đỏ cho công ty lừa

Bản hợp đồng bất bình thường

Bà Nguyễn Thị Tỵ ở phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, Hà Nội tiếp chúng tôi trong căn nhà còn giữ nguyên vết tích của tấm cửa kính bị đập phá. Bà kể, cuối tháng 3 vừa qua, một số người lạ mặt đến phá cửa, phá khóa đòi nhà. Sự việc bắt nguồn từ khi con trai bà là Dương Tuấn Hùng nợ 100 triệu đồng của một người khác.

Trong lá đơn kêu cứu, bà Tỵ trình bày: “Con trai tôi có vay 100 triệu đồng của anh H với lãi suất cao, 10 ngày đóng tiền lãi một lần. Nộp tiền lãi được một thời gian thì anh H nói với con tôi là chuyển 100 triệu đó vào ngân hàng với lãi suất thấp. Để chuyển nợ vào ngân hàng, vợ chồng tôi phải lập hợp đồng ủy quyền cho con trai quản lý, sử dụng thửa đất có tài sản là nhà vợ chồng tôi đang ở.

Ngày 30-7-2016 lập ủy quyền xong thì ngày 1-8-2016 Văn phòng công chứng Đông Đô đã chứng nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa con trai tôi và bà Lê Thị Nga. Đến ngày 10-8-2016 mảnh đất 38m2 gắn liền với nhà đã chuyển chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên Lê Thị Nga”.

Nói về sự bất hợp lý trong vụ việc này, bà Tỵ cho rằng: “Con tôi chỉ vay nợ 100 triệu đồng, nhưng sau đó số tiền nợ đã lên thành 820 triệu đồng gồm cả tiền lãi, tiền phạt, cá độ bóng đá… Hơn nữa, tôi có một người con trai út phải điều trị tại Bệnh viện Tâm thần, vậy mà, trong thời điểm con tôi đang điều trị bệnh nhưng công chứng viên vẫn sử dụng chữ ký của con trai tôi trong hợp đồng ủy quyền để chuyển nhượng. Như vậy là không đúng”. 

Sau khi chứng nhận quyền sở hữu đất chuyển sang tên Lê Thị Nga, nhiều lần có người tìm đến nhà bà Tỵ đòi nhà. Nhưng do vợ chồng bà không đồng ý nên xảy ra xô xát khiến bà Tỵ phải làm đơn kêu cứu đến Công an quận Hà Đông, Công an phường Vạn Phúc giải quyết.

Mảnh đất có nhà ở của bà Nguyễn Thị Tỵ bị chuyển nhượng một cách bất bình thường.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, tại hợp đồng ủy quyền do Văn phòng công chứng Đông Đô xác lập ngày 30-7-2016, có một điều khoản mà có lẽ cả bà Tỵ và chồng bà là ông Dương Công Bình đều không tìm hiểu kỹ. Đó là: “Bên A đồng ý ủy quyền cho bên B và bên B đồng ý nhận ủy quyền của bên A thực hiện các công việc liên quan đến thửa đất nêu trên như sau: Quản lý, sử dụng thửa đất nêu trên. Được toàn quyền chuyển nhượng, tặng cho, cho thuê, thế chấp…”.

Và, chỉ ngay ngày hôm sau, chính Văn phòng công chứng này đã làm thủ tục chứng nhận hợp đồng chuyển nhượng mảnh đất 38m2 ở giữa phường Vạn Phúc với giá… 100 triệu đồng.

Việc chuyển nhượng một mảnh đất nhanh thần tốc và giá chuyển nhượng thì rẻ như cho, rõ ràng có điều không bình thường trong sự việc này. Vợ chồng bà Tỵ cho rằng mình bị lừa nên đồng thời họ gửi đơn kêu cứu lên cơ quan Công an và Tòa án nhân dân TP Hà Nội, mong giữ lại được căn nhà và mảnh đất.

Mất nhà vì thiếu hiểu biết

Trường hợp sử dụng hợp đồng ủy quyền vay tiền ngân hàng để trục lợị, thậm chí là lừa đảo chiếm nhà, đất bằng hợp đồng ủy quyền cũng đã xảy ra rất nhiều. Tuy nhiên, số vụ việc được cơ quan Công an xử lý, làm rõ hành vi lừa đảo, trục lợi chưa nhiều so với số người bị mắc bẫy.

Năm 2016, Báo CAND đã nhận đơn tố cáo của người dân ở thị trấn Yên Lạc, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc vì thiếu hiểu biết và tin tưởng nên đã làm hợp đồng thế thấp quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, làm hợp đồng tín dụng, hợp đồng ủy quyền xử lý tài sản đảm bảo cho cán bộ Quỹ tín dụng nhân dân thị trấn Yên Lạc. Dù người dân chỉ vay ít tiền, nhưng từ những hợp đồng ấy, cán bộ tín dụng đã vay tăng số lượng để phục vụ mục đích cá nhân.

Sau khi sự việc vỡ lở, cán bộ tín dụng này đã bị miễn nhiệm chức danh Trưởng ban Kiểm soát Quỹ tín dụng và tiếp tục bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Ngay trong tháng 4 vừa qua, TAND TP Hà Nội cũng đưa ra xét xử 3 giám đốc công ty tư nhân đã sử dụng sổ đỏ thế chấp vay tiền để bán đất. Thủ đoạn của các đối tượng này cũng tương tự như nhiều vụ việc khác.

Các đối tượng Trần Thị Hường, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Vạn Xuân; Hoa Thị Mai, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Cường Yên; Hồ Thăng Long, Giám đốc Công ty TNHH Long Hải đều cho vay lãi dưới hình thức thành lập công ty làm vỏ bọc để người dân tin tưởng thế chấp tài sản đảm bảo khi vay tiền. Một số người dân vay tiền của các đối tượng này đã bị bán mất ngôi nhà, mảnh đất mà họ dùng thế chấp.

Luật sư Nguyễn Tiến Trung, Giám đốc Công ty TNHH Luật Trung Nguyễn cho rằng, thực tế xảy ra nhiều trường hợp mất nhà do đã kí giấy ủy quyền với nhiều điều khoản bất lợi mà bản thân người ký ủy quyền không lường trước được vì thiếu hiểu biết. Dù chủ nhà phủ nhận việc mua bán thông qua người ủy quyền, nhưng với cam kết ủy quyền đã ký, họ phải thực hiện nghĩa vụ đối với những giao dịch mà họ không muốn, có khi là không biết.

Các đối tượng đã lợi dụng sự thiếu hiểu biết của bên vay tiền để lập hợp đồng ủy quyền vay vốn hộ rồi sử dụng quyền đó thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.

Hầu hết các bản hợp đồng ủy quyền đều được thực hiện tại các văn phòng công chứng có thẩm quyền nên khó xử lý hình sự. Trong khi đó, việc một công dân ủy quyền cho cá nhân hoặc tổ chức thực hiện giao dịch liên quan đến bất động sản là quan hệ dân sự. Do vậy, khi sự việc bị phát giác, việc khắc phục hậu quả cũng như xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự bên có dấu hiệu lừa dối rất khó khăn. Bởi vậy, người dân phải hết sức cảnh giác và tìm hiểu kỹ các quy định của pháp luật trước khi đặt bút ký vào bất cứ một văn bản ủy quyền nào, đặc biệt là khi dùng tài sản thế chấp có giá trị.