Mặt trái của việc chế biến dăm gỗ bán qua cửa khẩu Lao Bảo
Tìm hiểu được biết, các cơ sở chế biến dăm gỗ, bán sang thị trường Trung Quốc, qua cơ sở thu mua, sản xuất nguyên liệu bột giấy của Trung Quốc tại Lào; hoặc theo đường biển xuất phát từ Cảng Hợp Thịnh, thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh, Quảng Trị. Điều đáng nói, xuất bán theo đường biển có giá cao hơn so với đường bộ, chênh lệch từ 20-23 USD/tấn dăm gỗ khô.
Đường bộ qua Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo, đường đi phải vượt nhiều đèo dốc quanh co, dễ xảy ra tai nạn; song hầu hết cơ sở chế biến dăm gỗ vẫn chọn đường bộ. Vì cơ sở thu mua của Trung Quốc tại Lào thu mua dễ dãi hơn. Chẳng hạn, thu mua ở Trung Quốc quy định độ khô dăm gỗ tối đa 9 độ, nhưng ở Lào có thể lên tới 12 độ (ẩm ướt hơn); các tiêu chuẩn quy cách dăm gỗ (độ dày, mỏng; dài, rộng), độ mùn của dăm, chứng chỉ rừng trồng (FSC)… được cơ sở thu mua tại Lào bỏ qua.
 |
| Hoạt động thu mua gỗ, chế biến dăm gỗ tại một công ty ở Gio Mai, huyện Gio Linh. |
Từ thực trạng trên, vì lợi nhuận, người trồng rừng sẵn sàng bán rừng khi chưa đủ tuổi khai thác. Do không được kiểm tra FSC, số dăm gỗ xuất bán có thể do khai thác trái phép các vùng rừng tự nhiên phòng hộ, bảo tồn thiên nhiên, dẫn đến việc gia tăng tình trạng phá rừng.
Theo Sở Công Thương tỉnh Quảng Trị, trên địa bàn có 25 cơ sở chế biến dăm gỗ, nhưng chỉ có chưa tới một nửa hoạt động đúng pháp luật. Số còn lại hoạt động “chui”, vừa không đảm bảo an toàn lao động và các chế độ theo quy định của Bộ LĐTB&XH cho người lao động, vừa mất an toàn về phòng, chống cháy nổ, vệ sinh môi trường. Bên cạnh đó, việc ồ ạt xuất bán dăm gỗ theo đường bộ đã gây ra nhiều vụ TNGT nghiêm trọng trên tuyến quốc lộ 9.
Chỉ tính năm 2018 và đầu năm 2019, trên tuyến đường này có hơn 10 vụ TNGT nghiêm trọng do các xe container chở dăm gỗ gây ra, làm nhiều người chết và bị thương. Đây cũng là mối đe dọa thường xuyên đối với người, các phương tiện khác tham gia giao thông và nhà dân ở hai bên tuyến đường này.
Phòng CSGT Công an tỉnh Quảng Trị cho biết, lỗi phổ biến nhất là chủ xe thay đổi kích cỡ của thùng và thân xe tải để chở được nhiều hàng hơn. Như, thùng xe có chiều cao cho phép 1,5m, nhưng được cơi nới lên 2-3m. Chiều dài cho phép của thân xe 9,55m lại được chủ xe “phù phép” thành 11-13m. Đây cũng là nguyên nhân gia tăng TNGT nghiêm trọng…
Lãnh đạo tỉnh Quảng Trị cho rằng, việc cấp phép chế biến dăm gỗ cần thiết phải hạn chế, do lợi ích thực tế của những cơ sở này mang lại cho địa phương và Nhà nước không nhiều. Cụ thể, khi doanh nghiệp được cấp phép hoạt động chế biến và xuất khẩu dăm gỗ, họ được Nhà nước hoàn thuế 100% đối với thuế VAT; các khoản thuế còn lại phải nộp như thuế xuất khẩu và thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ 2% và 20% trên tổng lợi nhuận…
