Đau xót nhà máy thép nghìn tỉ “chìm” trong cát bụi

• Nhiều công trình tiền tỷ bỏ hoang
• Những công trình dân sinh tiền tỷ bị bỏ hoang
• Chuyện thật như đùa: Đầu tư tiền tỷ xây chợ rồi bỏ hoang
• Xây trường học… rồi bỏ hoang

Đến nay, sau hơn 7 năm tồn tại, nhà máy như một công xưởng hoang phế, trong khi đã có nhiều phương án giải cứu nhưng đều không thành.

Nhà máy cán thép tấm nóng Cái Lân thuộc Công ty TNHH MTV Cán nóng thép Cái Lân (Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy - SBIC) được Tập đoàn Vinashin trước đây xây dựng từ năm 2003, trên diện tích 15ha, với mức khái toán 3.300 tỉ đồng.

Nhà máy có công suất giai đoạn đầu là 500 nghìn tấn sản phẩm/năm từ dây chuyền, công nghệ của Đức và Trung Quốc.

Đến tháng 6 - 2010, khi Nhà máy cán thép tấm nóng Cái Lân Vinashin hoàn thiện và cho ra tấn thép đầu tiên, ngành đóng tàu trong cả nước kỳ vọng sẽ có nguồn cung ứng thép tấm khổ lớn thay thế nhập khẩu để đóng những con tàu biển có tải trọng hàng vạn tấn.

Tuy nhiên, chỉ 3 tháng sau (9 – 2010), sau “đại án” Vinashin, hàng loạt quan chức sa vào vòng lao lý, Nhà máy cán thép tấm nóng Cái Lân buộc phải dừng đốt lò, khối tài sản mấy ngàn tỷ “đắp chiếu” kể từ đó đến nay.

Cảnh hoang phế trong nhà máy cán thép tấm nóng Cái Lân.

Trở lại Nhà máy cán thép tấm nóng Cái Lân, vào thời điểm này, cảm giác thật chua xót khi nhìn cảnh hoang tàn do đã quá lâu năm nhà máy bị bỏ hoang, bụi phủ đầy các hệ thống máy móc, thiết bị.

Toàn bộ giàn máy nặng hàng chục ngàn tấn được nhập từ Trung Quốc có thể cán nóng thép tấm có độ dày từ 5 đến 50mm, khổ rộng 1,6 - 3m, dài 6 - 18m, đạt tiêu chuẩn khắt khe của các tổ chức đăng kiểm tàu biển quốc tế như DNV (Na Uy), Lloyds (Anh), ABS (Hoa Kỳ)… nằm chỏng chơ phủ đầy bụi.

Được biết, hiện đơn vị có 50 lao động, nhưng trong số đó có tới 41 người làm công tác bảo vệ nhà máy thép cùng nhà máy sản xuất cửa nhựa vốn đầu tư vài triệu USD và nhà máy phát điện diesel công suất 39MW cũng đang trong tình cảnh “chết dí” nhiều năm nay.

Đáng chú ý, dự án nhà máy phát điện diesel khi đó được Vinashin ký hợp đồng EPC chìa khóa trao tay với giá trị gần 36 triệu USD với một đối tác nước ngoài.

Khi chưa kịp phân phối vào lưới điện quốc gia và cung cấp cho Nhà máy cán thép thì vị Chủ tịch Công ty Công nghiệp tàu thủy Cái Lân khi đó là ông Tô Nghiêm đã bị cơ quan điều tra bắt giữ và đưa ra xét xử.

Đến lúc này người ta mới “ngã ngửa” biết sự thực là thiết bị chính của nhà máy phát điện diesel được tháo dỡ từ một nhà máy điện cũ kỹ thập niên 70 của thế kỷ trước tại Trung Quốc.

Giám đốc Công ty TNHH MTV Cán nóng thép Cái Lân Hoàng Việt Văn lo lắng cho biết, do lâu ngày không bảo dưỡng, đã có nhiều chi tiết bị hỏng, trong đó quan trọng nhất là hệ thống thủy lực chìm được lắp đặt dưới hầm sâu 8,5m, điều khiển trục quay máy cán chính.

Công nhân túc trực nhà máy hằng ngày vẫn duy trì 11 máy bơm lớn nhỏ để bơm chống ngập, nhưng khó lòng cứu vãn thiết bị do thời gian lâu năm không hoạt động.

Đã có nhiều phương án đặt ra từ rất lâu để giải cứu Công ty thép Cái Lân, nhưng đến nay vẫn hoàn toàn rơi vào bế tắc.

Theo đề án tái cơ cấu Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy đã được Chính phủ phê duyệt, Bộ Giao thông Vận tải chỉ đạo thì Công ty thép Cái Lân thuộc diện đơn vị nằm trong nhóm: giải thể, phá sản, bán, chuyển nhượng, cổ phần hóa…

Tuy nhiên, theo ông Hoàng Việt Văn, với phương án bán cả công ty thì chắc chắn không có người mua kể cả bán với giá “0 đồng”, vì con số nợ tài chính của Công ty thép Cái Lân là rất lớn, riêng phần lãi vay đã chiếm đến hơn 30% số nợ.

Hơn nữa, máy móc thiết bị của nhà máy để lâu năm không sử dụng nên đã xuống cấp rất nhiều. Còn với các phương án chuyển nhượng và cổ phần hóa, khó khăn cơ bản cũng như phương án bán. Chẳng có đối tác nào lại đầu tư tiền để mua cổ phần của một đơn vị chưa có khả năng tạo ra lợi nhuận.

Cũng theo ông Hoàng Việt Văn, một trong những rào cản lớn khiến các phương án để nhà máy cán thép hoạt động trở lại rơi vào bế tắc là bởi giá thép tấm trên thị trường khá rẻ. Hiện nay, giá tôn cán nóng trên thị trường là rất thấp, chủ yếu là do nguồn tôn giá rẻ từ Trung Quốc nên khó có người nào lại mạo hiểm đầu tư hàng nghìn tỷ đồng để mua lại nhà máy.

Để duy trì quân số đầy đủ trông coi 3 nhà máy bỏ hoang, mỗi tháng Công ty TNHH MTV Cán nóng thép Cái Lân phải bỏ ra số tiền khoảng 300 triệu đồng trả lương và điện thắp sáng. Phần lớn chi phí này được thu từ nguồn cho thuê mặt bằng, diện tích trống của nhà máy cho vài doanh nghiệp lân cận để xe ôtô và chứa hàng.