80% công nhân trong các KCN đang phải thuê nhà trọ

• Nhà xã hội, cần một chính sách tổng thể

• Người thu nhập thấp ở Hà Nội sắp được thuê 500 nhà xã hội

• Tập trung mọi nguồn lực xây dựng nhà xã hội

Đa số công nhân làm việc trong các khu công nghiệp phải ở thuê nhà trọ của tư nhân trong điều kiện chật chội, vệ sinh môi trường không đảm bảo, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người lao động.

Theo thống kê của Tổng LĐLĐVN và Bộ Xây dựng, nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp tại các đô thị dự báo đến năm 2020 là 1 triệu căn, mà hiện nay mới chỉ đáp ứng hơn 10 nghìn căn/năm. Trong khi đó, theo thống kê mới nhất thì hiện nay có 33,1% dân số, tương đương hơn 30 triệu người đang sinh sống tại khu vực thành thị. 

Trong đó, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh là hai địa phương tăng trưởng kinh tế lớn nhất cả nước, đồng thời 2 thành phố lớn này cũng là nơi thu hút một lượng lớn lao động từ khắp nơi tới làm việc. Một số lượng không nhỏ trong số đó là những người từ nông thôn ra lao động, kiếm sống tại các khu công nghiệp, khu đô thị với mức thu nhập thấp và không có chỗ ở ổn định. Do đó, việc đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho lớp người này đang ngày càng trở nên cấp thiết và là mối quan tâm lớn của Nhà nước cũng như của toàn xã hội. Nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp thậm chí còn cấp thiết hơn nếu quy chiếu theo thống kê của Tổng LĐLĐ Việt Nam. 

Nhà ở cho người thu nhập thấp tại đô thị và các khu công nghiệp hiện mới chỉ đáp ứng được một phần rất nhỏ nhu cầu.

Theo thống kê của Tổng LĐLĐVN thì hiện nay mới chỉ có khoảng 20% người lao động có chỗ ở ổn định, 80% công nhân trong các khu công nghiệp đang phải thuê nhà trọ, chỗ ở tạm bợ của tư nhân trong điều kiện chật hẹp, vệ sinh môi trường không đảm bảo ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, đời sống, tái sản xuất sức lao động và đối mặt với nhiều nguy cơ như tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội không đảm bảo dễ nảy sinh tệ nạn xã hội; thiếu chỗ vui chơi, giải trí…

Theo ông Vũ Hồng Quang, Phó Trưởng ban Chính sách Kinh tế - Xã hội và Thi đua khen thưởng (Tổng LĐLĐ Việt Nam) thì hầu hết các địa phương đều đã có quy hoạch và chương trình phát triển nhà ở nói chung trong đó có nhà ở xã hội, nhà ở dành cho công nhân, nhưng công tác triển khai thực hiện còn rất hạn chế. Chỉ tính trong giai đoạn 2010 - 2015, các địa phương đã đăng ký hơn 110 dự án xây dựng nhà ở cho công nhân nhằm đáp ứng chỗ ở cho hơn 960.000 người, tuy nhiên các dự án hoàn thành rất ít, trong khi nhu cầu về chỗ ở của công nhân lao động ngày càng tăng. 

Việc phát triển các khu công nghiệp hiện nay chủ yếu vẫn chỉ tập trung vào xây dựng các cơ sở sản xuất kinh doanh mà chưa chú ý đến việc xây dựng nhà ở và các công trình hạ tầng xã hội thiết yếu như: nhà ở, nhà trẻ, mẫu giáo, trường học, khu vui chơi giải trí... do đó nhiều người lao động vẫn phải chịu đựng ăn ở trong điều kiện tạm bợ, nhếch nhác. Theo thống kê trên cả nước, trung bình chỉ 1 doanh nghiệp/1 địa phương tự xây dựng hoặc đi thuê nhà cho công nhân

Phát biểu tại hội thảo, dưới góc độ của doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà ở xã hội, ông Lê Quang Hiệp, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị nêu, thực tế một số địa phương hiện nay chưa thực sự nhiệt tình tham gia hoặc chỉ hưởng ứng theo phong trào mà chưa có giải pháp, chính sách cụ thể như bố trí quỹ đất, hỗ trợ các nhà đầu tư nhằm thu hút các doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà ở xã hội… Mặc dù luật đã quy định 20% diện tích đất trong các dự án nhà ở phải được dành cho nhà ở xã hội tuy nhiên vị trí của các dự án chưa thực sự phù hợp với điều kiện sinh hoạt, đi lại của các đối tượng thụ hưởng… 

Theo đánh giá, mặc dù Chính phủ đã ban hành một số cơ chế, chính sách phát triển loại hình nhà ở này nhưng đến nay, những chính sách này cũng đã bộc lộ những bất cập cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Thêm nữa là việc triển khai gói 30.000 nghìn tỷ đồng có nhiều vấn đề vướng mắc, thủ tục phiền hà dẫn đến tốc độ giải ngân chậm, chưa phát huy tác dụng như mong muốn. Đối tượng được mua nhà ở xã hội phải có thu nhập dưới mức chịu thuế là 9 triệu đồng/tháng nhưng với ngân hàng, đây lại là đối tượng khó có khả năng trả nợ với mức giá bán tại các dự án nhà hiện nay.

Một rào cản nữa trong việc phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở các đô thị và các khu công nghiệp theo ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam thì Luật Nhà ở 2014 đã quy định rất rõ các hình thức huy động vốn để phát triển nhà ở xã hội, mà trong đó có một nguồn vốn quan trọng từ ngân sách Nhà nước. Nhưng do không có quy định cụ thể, nhất là từ nguồn ngân sách Nhà nước của Trung ương và địa phương nên nguồn vốn này không ổn định và tùy thuộc vào kinh phí phân bổ của mỗi nơi.

Cũng chính vì thế nhiều ý đề kiến nghị nên nghiên cứu phương án trích % GDP cho việc phát triển nhà ở (giống như quy định dành % cho nghiên cứu khoa học); hoặc có thể dành ngân sách Nhà nước cố định 5 năm hay hằng năm để phát triển loại hình nhà ở này.