"Vịnh không sóng"- Khu bảo tồn thiên nhiên độc đáo của cố đô Hoa Lư

Vân Long được mệnh danh là "vịnh không sóng" bởi mặt nước mênh mông nơi đây phẳng lặng như một tấm gương khổng lồ, là bức tranh thuỷ mặc phản chiếu như tạc những khối đá vôi mang hình dáng đúng với tên gọi như núi Mèo Cào, núi Mâm Xôi, núi Hòm Sách, núi Đá Bàn, núi Nghiêng, núi Mồ Côi, núi Cô Tiên…

Nước của Vân Long không có màu xanh như nước biển, mà trong vắt hiện rõ nét những lớp rong rêu dưới đáy. Vân Long còn có tới 1.000 hang động đẹp có giá trị phát triển du lịch, như hang Cá, hang Rùa, hang Bóng, hang Chanh. Riêng hang Cá dài 250m, cao 8m, rộng 10m là nơi quần tụ, sinh sản của loài cá trê, cá rô, cá chuối.

Năm 1960, một tuyến đê dài hơn 30km được đắp bên phía tả ngạn để trị thuỷ sông Đáy đã biến Vân Long thành một vùng đất ngập nước rộng 3.500ha, kéo theo các loài chim di trú dừng chân kiếm ăn trên đường tránh rét. Những quả núi bị cô lập thành các đảo đá giữa mênh mông nước là cứu cánh cho nhiều loài động thực vật tồn tại và phát triển. Đặc biệt, nơi đây còn tới 40 cá thể Voọc mông trắng đang sinh sống - loài có nguy cơ tuyệt chủng cao có tên trong "Sách đỏ" thế giới. Trước đó, loài linh trưởng này chỉ được biết đến ở Vườn quốc gia Cúc Phương mà thôi.

Ngoài Voọc mông trắng, tại Vân Long còn có nhiều loài động, thực vật được ghi trong "Sách đỏ" Việt Nam như Tuế lá rộng, Mã tiền, Lát hoa, Gấu ngựa, Báo gấm, Kỳ đà hoa. Ngoài hai hệ sinh thái chủ yếu là đất ngập nước và rừng trên núi đá vôi, nơi đây còn có cả hệ sinh thái đồng ruộng, bãi cỏ, nương rẫy và hệ sinh thái bản làng