Về 3 phương án cho cầu Long Biên: Không nên quá tốn kém

KTS ngành Quy hoạch Đô thị Nguyễn Nga, Việt kiều Pháp, người đề xuất Dự án “Bảo tồn, cải tạo, phát triển cầu Long Biên và khu vực liên quan, trung tâm Thủ đô Hà Nội” từ năm 2008, với 2 lần tổ chức lễ hội cầu Long Biên nhằm bảo tồn, phát triển cây cầu, đã lên tiếng về các phương án này với những thông tin đáng lưu ý:

Là người tâm huyết với cầu Long Biên nhiều năm qua, bà có ý kiến gì trước 3 phương án Bộ GTVT đưa ra?

KTS. Nguyễn Nga: Phương án tháo dỡ cầu Long Biên từng được Bộ GTVT đề xuất cách đây nhiều năm, với quan niệm là cây cầu của thực dân, nên thay thế bằng cây cầu mới. Nếu không có sự nhìn nhận của toàn dân về tính biểu tượng và tính lịch sử của cầu Long Biên qua 2 kỳ lễ hội cầu Long Biên năm 2009 và 2010, thì cầu đã bị “bán sắt vụn” rồi. Giờ, Bộ GTVT đề xuất lại phương án tháo dỡ 9 nhịp cầu nguyên thủy, di dời xuống bãi giữa sông Hồng gọi là để “bảo tồn”.

Điều tôi thấy cần quan tâm là, 10 năm nay, Chính phủ Pháp đã đề xuất tài trợ 60 triệu Euro (tương đương 1.800 tỷ VND) để cải tạo nguyên trạng cây cầu này thành di tích văn hóa – lịch sử của Hà Nội, nhưng Bộ GTVT lại chỉ muốn sử dụng cầu Long Biên như một cây cầu giao thông công dụng. Thậm chí, có ý kiến cho rằng 60 triệu Euro chỉ đủ cải tạo theo cách làm quốc tế, chứ không đủ theo cách làm của … Việt Nam. Vì thế, Việt Nam đã bỏ qua đề xuất của Pháp.

Nay Bộ GTVT có được nguồn ODA Nhật để xây dựng mới cây cầu đường sắt ở cách cầu Long Biên 186m về phía thượng lưu sông Hồng. Có lẽ Bộ GTVT muốn tháo dỡ cầu Long Biên để sử dụng trục cầu cũ cho xây cầu mới, tránh phải chi khoản kinh phí giải tỏa mặt bằng? Tôi còn nhớ, ngày 28-11-2012, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo đã khẳng định với Đại sứ Pháp Jean Noel Poirier: “Theo quy hoạch tới đây, Hà Nội sẽ không để tuyến đường sắt chạy qua cầu Long Biên, mà sẽ di dời cách cầu Long Biên chừng 200 mét, bắt đầu từ phố Hàng Than rồi bắc qua sông Hồng”. Vậy tại sao Bộ GTVT không thực hiện theo phương án này?

Cầu Long Biên.

Theo bà, giải pháp nào cho việc bảo tồn cầu Long Biên tốt nhất để vẫn giữ được di sản, mà vẫn đảm bảo yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội?

KTS. Nguyễn Nga: Phương án bảo tồn, tôn tạo và phát triển cây cầu lịch sử này, theo cách làm của thế giới, cũng là phương án tôi đề xuất và qua 3 cuộc hội thảo, đã nhận được sự đồng thuận từ các chuyên gia đầu ngành, dựa trên quan điểm của Nhà nước: “Các di tích lịch sử cần phải được: bảo vệ, giữ gìn, tôn tạo, khai thác và phát triển; phục vụ đắc lực đời sống tinh thần cho người dân là nhiệm vụ then chốt hàng đầu”. Vì thế, cần giữ nguyên vẹn các yếu tố kiến trúc còn lại (các nhịp, dầm thép, mố cầu) và dựng lại những nhịp cầu đã mất. Nâng cầu lên 3m và mở rộng 15m hai bên thành cầu để tăng hiệu quả sử dụng. Khai thác yếu tố du lịch và cải thiện môi trường dân sinh; xây dựng cây cầu trở thành bảo tàng lịch sử cận đại, khu vườn treo và phố nghề nghệ thuật. Phát triển cây cầu trở thành một trục văn hóa lịch sử, trở thành một điểm nhấn trong cấu trúc không gian đô thị và là công trình mang tính biểu tượng của Thủ đô.

Theo đó, cần giữ nguyên 9 nhịp cầu nguyên thủy và cải tạo theo phương pháp cũ. Đúc mới 10 nhịp cầu đã bị chiến tranh phá hoại để hoàn chỉnh thiết kế nguyên bản năm 1902. Trên 10 nhịp cầu mới sẽ tổ chức cuộc thi quốc tế về ý tưởng kiến trúc để thực hiện một Bảo tàng Ký ức cầu Long Biên về 3 cuộc kháng chiến thần thánh của nhân dân Việt Nam.

Nhưng, kinh phí sẽ là bao nhiêu cho dự án này?

KTS. Nguyễn Nga: Để hiện thực hóa dự án này, kinh phí không quá 2.500 tỷ đồng và nhất là, đang được triển khai để sử dụng nguồn vốn ODA Chính phủ Pháp, hoặc từ Tổ hợp Đầu tư Pháp – Việt. Đặc biệt là không sử dụng ngân sách nhà nước. Thời gian thực hiện tối đa là 3 năm và có thể bắt đầu cải tạo ngay cả khi tàu hỏa và xe máy chưa được chuyển sang cầu khác.

Cầu Long Biên đã xuống cấp trầm trọng, có nguy cơ sập bất cứ lúc nào. Việc cải tạo là đương nhiên và cấp bách. Kinh phí cũng như công nghệ đã sẵn sàng để tránh sự sụp đổ gây tai nạn lớn trên sông Hồng.

Nghĩa là, 3 phương án của Bộ GTVT đều không chung ý tưởng với dự án bảo tồn cầu Long Biên mà bà đề xuất?

KTS. Nguyễn Nga: Dù sử dụng hình ảnh của dự án “Bảo tồn, cải tạo, phát triển cầu Long Biên” của KTS. Nguyễn Nga, nhưng các phương án của Bộ GTVT đều đi ngược với ý tưởng của Dự án là bảo tồn 9 nhịp cầu ở nguyên trên cầu, không thể di dời xuống bãi giữa. Bảo tồn không có nghĩa là xây mới, nhái lại hình dáng cũ, càng không có nghĩa là chắp vá hình dáng và công năng, nửa cũ nửa mới.

Đặc biệt, cả 3 phương án của Bộ GTVT đều động chạm đến một vấn đề rất tế nhị, như việc dùng ODA Nhật để làm một cây cầu mới thay thế cầu Long Biên, vốn là việc mà Chính phủ Pháp đã đề xuất tài trợ ODA từ 10 năm qua. Chúng ta cần đặt câu hỏi: Vì sao từ chối khoản viện trợ lớn của Pháp, để rồi, Bộ GTVT lại đưa ra những phương án cực kỳ tốn kém để xóa đi ký ức hào hùng của dân tộc?

Cảm ơn bà!