Tiền lương ở Việt Nam thuộc mức thấp trong khu vực

Tiền lương của Việt Nam bằng 1/20 của Singapore

Chuyên gia kinh tế của ILO, Kristen Sobeck, một trong những tác giả của báo cáo, nhận định: “Thập niên vừa qua cho thấy các quốc gia đang phát triển và mới nổi đang từ từ thu hẹp khoảng cách về mức tiền lương trung bình với các quốc gia phát triển, nhưng tiền lương ở các nền kinh tế phát triển vẫn duy trì mức trung bình cao gấp 3 lần nhóm các nước đang phát triển và mới nổi”. Tại các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, nơi công việc tự làm phổ biến hơn, đóng góp của tiền lương đối với thu nhập hộ gia đình thường nhỏ hơn. Tiền lương chiếm khoảng 50% đến 60% thu nhập hộ gia đình ở Mexico, Liên bang Nga, Argentina, Brazil và Chile, và khoảng 40% ở Peru, hoặc 30% ở Việt Nam.

Theo báo cáo, trong vòng hai năm trở lại đây, Việt Nam đã đạt được mức tăng lương đáng kể, nhưng vẫn còn một khoảng cách xa để bắt kịp với thế giới. Trong khi khu vực châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục đạt mức tăng lương cao hơn hầu hết các khu vực khác trên toàn cầu, Việt Nam cũng có mức tăng chung của tiền lương trung bình thực tế đạt 13,67% trong giai đoạn từ 2011 đến 2013. Mức tăng này có một phần nguyên nhân do lương tối thiểu tăng đáng kể.

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần được hỗ trợ tốt hơn để phát triển và tạo việc làm (Trong ảnh: Một doanh nghiệp phỏng vấn tuyển lao động tại Sàn giao dịch việc làm Hà Nội).

Mặc dù đạt được chuyển biến chung tích cực như vậy, nhưng tiền lương ở Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì ở mức thấp hơn rất nhiều so với mức lương ở các nền kinh tế phát triển và thua kém ngay cả nhiều quốc gia láng giềng. Giữa các quốc gia ASEAN, lương tháng trung bình trong năm 2012 của Việt Nam (ở mức 3,8 triệu VND tương đương 181 USD) chỉ cao hơn so với Lào (119 USD), Campuchia (121 USD) và Indonesia (174 USD). Trong khi đó, mức lương này chỉ bằng khoảng một nửa so với Thái Lan (357 USD), chưa bằng một phần ba của Malaysia (609 USD) và chỉ bằng khoảng một phần hai mươi của Singapore (3.547 USD).

Doanh nghiệp cần được hỗ trợ công nghệ và vốn để tăng năng suất lao động

“Khoảng cách chênh lệch lớn về tiền lương giữa các quốc gia ASEAN phản ánh sự khác biệt lớn trên nhiều phương diện, trong đó có năng suất lao động”, ông Gyorgy Sziraczki, Giám đốc ILO tại Việt Nam cho hay. Những quốc gia ứng dụng công nghệ mới, đầu tư vào cơ sở hạ tầng, khuyến khích cải cách cơ cấu và cải thiện kỹ năng nguồn nhân lực, cũng là những quốc gia tạo ra nền tảng cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn, và chuyển dịch sang những hoạt động mang lại giá trị gia tăng cao hơn.

Điều tra Lao động Việc làm 2013 cũng đã chỉ ra, ngành đạt mức lương cao nhất là hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm, với mức lương tháng trung bình là 7,23 triệu đồng. Các ngành dẫn đầu khác bao gồm các hoạt động chuyên môn, khoa học, công nghệ (6,53 triệu đồng) và hoạt động kinh doanh bất động sản (6,4 triệu VND). Trong khi đó, hoạt động làm thuê các công việc trong các hộ gia đình, có mức lương tháng thấp nhất, ở mức 2,35 triệu đồng, tiếp đến là nhóm ngành “nông, lâm, thủy sản” với mức lương trung bình 2,63 triệu đồng.

Mặc dù lao động làm công ăn lương hiện nay chỉ chiếm 34,8% trên tổng số lao động có việc làm tại Việt Nam, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình trên 50% của thế giới, nhưng tỷ lệ này được dự kiến sẽ gia tăng nhanh trong các thập kỷ tới. Với vai trò ngày càng quan trọng của tiền lương, các thể chế và chính sách xác định tiền lương đủ mạnh, trong đó tiền lương tối thiểu và thương lượng tập thể là hai thành tố bổ sung cho nhau, là điều kiện tiên quyết để tối đa hóa lợi ích từ hội nhập kinh tế khu vực và kinh tế toàn cầu, cũng như đảm bảo rằng những lợi ích này sẽ được chuyển thành mức tiền lương cao hơn cùng điều kiện làm việc tốt hơn.

Tình trạng đình trệ tăng lương phải được giải quyết như một vấn đề liên quan đến công bằng và tăng trưởng kinh tế. “Tình trạng bất bình đẳng chung có một phần lớn nguyên nhân là do bất bình đẳng về tiền lương, nên cần phải có các chính sách về thị trường lao động để giải quyết vấn đề này”, bà Sandra Polaski, Phó Tổng Giám đốc phụ trách về chính sách của ILO nhấn mạnh.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, các công ty, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, cần nhận được sự hỗ trợ tốt hơn để phát triển và tạo việc làm. Nhiều quốc gia có thể nỗ lực hơn nữa để giúp doanh nghiệp vay vốn dễ dàng hơn và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình khởi nghiệp. Nếu nhiều quốc gia tìm cách tăng cường xuất khẩu bằng cách kiềm chế lương hay giảm phúc lợi xã hội, hậu quả sẽ là sản lượng và thương mại bị suy giảm nghiêm trọng.