Nát ruột sông Vàng

Theo người dân địa phương, thiên nhiên ban tặng cho mảnh đất rừng Trường Sơn thuộc hai xã: Ba và Tư của huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam, một món quà: vàng sa khoáng. Ở đây, người ta quét nhà lấy bột đất đem đãi cũng tìm thấy vàng. Sau mỗi cơn mưa dông, trẻ con ở các thôn, bản trên đường đi chơi thỉnh thoảng lại nhặt được những hạt vàng bé tí như hạt gạo, hạt tấm.

Cũng vì thế, từ cuối thập niên 80 của thế kỷ XX trở lại đây, mảnh đất này đã trở thành địa chỉ tấn công của "vàng tặc".

Từ ngã ba Trung Mang, chúng tôi rẽ về hướng Tây Bắc, vượt qua cầu sông Vầu để lên sông Vàng. Dọc bờ sông Vàng, hàng trăm người cùng các phương tiện xe xúc, tàu cuốc... thi nhau nạo vét đáy sông, đào bới ven đôi bờ, để lấy đất, đá đem tuyển rửa tìm vàng. Cây cối ven sông bị chặt phá, gãy đổ ngổn ngang; nước sông đục ngầu, đặc sánh màu bùn đất...

Sáng 4/5, làm việc với lãnh đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đông Giang, được biết: Tại khu vực xã Ba và xã Tư hiện có 2 đơn vị được tỉnh Quảng Nam cho phép khai thác vàng có quy mô lớn, đó là Xí nghiệp vàng Pu Nếp (Công ty Công nghiệp miền Trung) khai thác tại xã Tư và Công ty TNHH Đạt Phát (Đà Nẵng) khai thác 13ha vùng Tam Chinh, thôn Phú Son, xã Ba.

Bên cạnh đó, huyện cũng cho phép 3 công ty TNHH tiến hành hoạt động khai thác vàng sa khoáng là: Duy Linh (ở Điện Hồng, Điện Bàn), Minh Đức và Tuấn Anh (ở Đông Giang). Hàng tháng, huyện thu của mỗi Công ty này khoản lệ phí là 10 triệu đồng, trong đó chia lại cho ngân sách các xã 4 triệu đồng.

Hiện nay, các công ty TNHH này đang sử dụng hàng chục phương tiện xe xúc, tàu cuốc và khoảng 150 công nhân để khai thác vàng sa khoáng ở những địa điểm mà chính quyền huyện Đông Giang cho phép. Khi hỏi: "Có biết việc huyện cho phép các công ty TNHH khai thác vàng thu lệ phí như thế là không đúng theo quy định của Luật Khoáng sản ?". một cán bộ cười và bảo: "Chủ trương chung mà..." (?!)

Thậm chí, có người còn "lách" việc khai thác vàng sa khoáng trái phép thành ra chuyện... đào ao nuôi cá... Trung tá Nguyễn Văn Tê, Phó Công an huyện Đông Giang, cho hay:

Cuối tháng 3/2005, Công an huyện cùng với các cơ quan chức năng triển khai truy quét nạn khai thác vàng sa khoáng trái phép tại các xã Ba và Tư, đã bắt và xử lý tất cả những đối tượng; trong đó xử phạt hành chính đối với người thuê khai thác là 10 triệu đồng và 3 triệu đồng đối với các ông: Nguyễn Quốc Bảo (Công ty cổ phần vận tải ôtô và dịch vụ tổng hợp Đà Nẵng), Mai Cư và Bùi Thế Lâm (Xí nghiệp sửa chữa ôtô thi công cơ giới Thành Công, Đà Nẵng) đã đưa phương tiện xe cộ vào hợp đồng khai thác... Hiện nay, nạn khai thác vàng trái phép lại rộ lên, lực lượng Công an lại chuẩn bị tiếp tục truy quét...