Đầu năm, cụ rùa Hồ Gươm liên tục nổi

Nhưng cũng khiến những người yêu kính và quan tâm tới cụ ít nhiều băn khoăn lo lắng, nhất là khi có thông tin rằng, những lần nổi lên, trông cụ có vẻ rất mệt mỏi, với hai hàng nước mũi màu xanh, hoặc màu da đen nhẻm… Có phải những tác động môi trường hiện nay ở Hồ Gươm, khiến ngọc thể của cụ rùa bất an?

Tại căn gác nhỏ bề bộn sách báo, bên chiếc máy tính dày đặc thông tin nghiên cứu về rùa Hồ Gươm, PGS. TS Hà Đình Đức cười hiền, cho biết: Chắc mọi người đều lo lắng vì lần xuất hiện gần đây ở bờ hồ góc phố Hàng Khay của cụ vào ngày 17/1, với nước da đen như là cụ vừa… đi châu Phi về?

Quả thật, khi xem lại những bức ảnh chụp "chân dung" cụ lúc ấy, dễ khiến mọi người lo lắng cho sức khỏe của cụ, nhiều người có đến gặp trực tiếp hoặc điện thoại hỏi tôi. Tuy nhiên, qua những theo dõi từ nhiều năm nay về cụ rùa và Hồ Gươm, tôi không thấy có gì đáng lo ngại về tần suất xuất hiện cũng như màu da xấu lúc ấy cả.

PGS.TS Hà Đình Đức: Hiện tượng cụ rùa Hồ Gươm nổi lên nhiều lần trong dịp đầu năm và có lần có nước da đen sạm không có gì là bất thường.

Trong 9 lần xuất hiện đầu năm 2010 của cụ rùa, điều khiến mọi người thú vị là cụ nổi lên liên tục trong cả 3 ngày mồng 1, 2 và 3/1, nhất là lúc cụ nổi gần bè hoa nổi của dịp Lễ hội Phố Hoa. Sau đó là các ngày 10, 14, 17, 18 (lần đầu tiên cụ nổi lên buổi tối), 20 và 26/1.

Sự xuất hiện liên tục trong tháng đầu năm như vậy không có gì bất thường, bởi theo nghiên cứu của PGS. TS Hà Đình Đức, rất nhiều năm trước, cụ đã nổi lên nhiều lần trong dịp này. Ngoại trừ tháng 1/ 2006, gần đây, năm nào cụ cũng nổi lên vào tháng 1, ít thì một vài lần, nhiều thì 13 lần (năm 2007), nên tần suất xuất hiện trong tháng 1/2010 không có gì bất thường đối với sức khỏe của cụ.

Về sự kiện ngày 17/1, cụ rùa nổi lên tại khu vực phố Hàng Khay bỗng có màu da châu Phi và hai hàng nước mũi xanh lét khiến nhiều người lo lắng, PGS. TS Hà Đình Đức cho rằng: Năm nay cũng là một năm mà khu vực đồng bằng Bắc Bộ hạn hán, ngay đến sông Hồng cũng cạn kiệt, thì việc nước Hồ Gươm cạn không có gì lạ. Nước cạn, mật độ tảo dày đặc và chết nhiều, tạo nên lớp váng mỏng màu đen kịt như bùn nổi trên mặt nước.

Ảnh chụp cụ rùa ngày 17/1 tại góc hồ, phố Hàng Khay. Ảnh: Tuấn Anh.

Vị trí ở góc phố Hàng Khay lại khá cạn, có rác bẩn, túi nilon, cành cây theo sóng gió dạt vào, nên khi cụ nổi lên, bất đắc dĩ phải khoác lên đầu tấm váng tảo đen ấy. Còn về hai hàng nước màu xanh chảy ra từ mũi, đó là cụ vừa ăn tảo phía dưới lớp váng đen và khi nổi lên cụ phì nước ra qua mũi có lẫn rất nhiều tảo xanh.

6h24' ngày 18/1 tôi chụp  tấm ảnh  đúng  vị  trí (góc đường Hàng Khay - Đinh Tiên Hoàng) mà các báo đã đăng tải ngày 17/1 mặt nước phủ màu đen đã trở lại trong xanh bình thường vì một phần được các nhân viên môi trường vớt buổi sáng và một phần lắng xuống đáy hồ. Chiều 20/1 cụ lại nổi, tôi và phóng viên Hà Hồng (Báo Nhân Dân) bơi thuyền theo cụ gần 2 giờ, cụ bơi nhanh, hoàn toàn bình thường như mọi khi.

Từ những dấu hiệu tưởng như bất thường ấy, khiến người dân băn khoăn có hay không sự tác động của yếu tố môi trường đến môi trường sống của cụ rùa, đặc biệt là đợt nạo vét thí điểm bùn Hồ Gươm cuối tháng 11/2009 vừa rồi là một phần trong dự án "Phục hồi và ổn định bền vững hồ Hoàn Kiếm - Nghiên cứu khả thi".

Với tư cách Chủ nhiệm Dự án "Phục hồi và ổn định bền vững hồ Hoàn Kiếm - Nghiên cứu khả thi", PGS.TS Hà Đình Đức nhận định: Rác rưởi, túi nilon, cành cây gẫy, bùn đất… gây ô nhiễm Hồ Gươm đương nhiên ảnh hưởng đến môi trường sống của cụ, như đã nói trong việc cụ nổi lên ngày 17/1. Nhưng nếu bảo sức khỏe của cụ bị ảnh hưởng nghiêm trọng vì nạo vét hồ, thì hoàn toàn không phải.

PGS. TS Hà Đình Đức nói thêm, hiện tượng tảo chết nổi váng đen cũng đã từng xảy ra vào đầu năm 2004 khi nước Hồ Gươm còn cạn hơn năm nay. Hiện tượng này đôi khi xảy ra trong ngày, sau đó trở lại bình thường. Cụ rùa không xuất hiện vào thời điểm và khu vực ấy nên mọi chuyện đều bình thường không ai chú ý.

Một điều đáng quan tâm nữa, theo một tổ chức quốc tế nghiên cứu về loài rùa mai mềm khổng lồ Pelochelys cantorii, 95% thời gian rùa ở dưới cát ngoài tầm quan sát. Như vậy cụ rùa nổi hoàn toàn không phải do nhu cầu ôxy.

Có thể khẳng định ngay, đợt nạo vét thí điểm này đã cho kết quả khả quan, cải thiện rất nhiều môi trường Hồ Gươm, không ảnh hưởng đến đời sống của các sinh vật trong lòng hồ. Có thể khẳng định: Việc cụ rùa Hồ Gươm nổi lên nhiều lần trong dịp đầu năm và có lần có nước da đen sạm là bình thường, không hề có chuyện ngọc thể cụ bất an