Cảng Hải Phòng lại “đón” rác?

Từ 2 ngày qua, khu vực cảng Hải Phòng trở nên sôi động hơn ngày thường. Không phải vì hàng hóa XNK tăng vọt mà vì các cơ quan chức năng đang kiểm tra hàng chục container nhập khẩu vì nghi ngờ các doanh nghiệp lại mang rác ngoại về Việt Nam.

Doanh nghiệp kêu, cứ kêu...

Nạn nhân đầu tiên là Công ty cổ phần Thép Đình Vũ với lô hàng gồm 16 container thép phế liệu (loại 20 feet, từ 20-25 tấn/container) vận đơn số OOLU-65738820 thuộc Hợp đồng số 1G/SC/VTN/105/2007 ký với Công ty Indicaa Global. Đây là lô hàng được nhập về đã lâu và nằm trong chuỗi thường xuyên với năng suất nhập mỗi năm không dưới 700.000 tấn thép phế.

Ngoài thép Đình Vũ còn có rất nhiều đơn vị khác với hàng ngàn tấn thép phế đang phải xếp hàng tại cảng Hải Phòng chờ kiểm tra, giám định và phán quyết của các cơ quan chuyên ngành liên quan đến lĩnh vực môi trường.

Ông Lê Mạnh Hoàn, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Thép Đình Vũ cho biết: Từ trước tới nay, việc nhập khẩu thép phế liệu là một đặc điểm gắn liền đối với các nhà máy luyện phôi thép nhằm tiết kiệm nguồn ngoại tệ nhập phôi thép chính phẩm (có giá tương đương với thép cán).

Bên cạnh đó, Công ty luôn chấp hành nghiêm chỉnh các quy định pháp lý về bảo vệ môi trường, Luật Hải quan, về chính sách thuế nên hàng của Công ty luôn được Chi cục Hải quan điện tử xếp vào luồng xanh.

Tuy nhiên, kể từ khi phát hiện hàng loạt các vụ nhập rác thải tại cảng Sài Gòn, tình hình nhập khẩu, thông quan của các doanh nghiệp phía Bắc và tại cảng Hải Phòng cũng bị liên lụy và trở nên khó khăn hơn. Tất cả các loại hàng hoá dạng này dù đã được hệ thống tự động phân luồng xanh (miễn kiểm tra), hoặc luồng vàng (kiểm tra tại kho doanh nghiệp) nay đều phải qua kiểm tra tại chỗ.

...Việc kiểm, cứ kiểm

Ngày 12/11/2007, trong số 16 container thép phế do Công ty cổ phần Thép Đình Vũ nhập khẩu, Chi cục Hải quan điện tử đã tiến kiểm tra xác suất đối với 3 container. Qua đó xác định hàng hoá thực tế là thép lá, thép tấm đóng bánh theo kích cỡ 50x50xCm thuộc loại HMS2 đúng như khai báo, trong đó có một vài bánh dính dầu, cao su và tạp chất khác.

Theo doanh nghiệp, đã gọi là phế liệu thì khó có thể không lẫn lộn với các tạp chất khác, vấn đề là tạp chất gì, ít hay nhiều.

Mặt khác, còn có cả một quá trình phân loại, xử lý môi trường trước khi đưa vào lò luyện. Tuy nhiên, do gương nhãn tiền từ các vụ việc trước đó tại Cái Lân, Hưng Yên, Sài Gòn... nên Cục Hải quan Hải Phòng đã chọn cách làm thận trọng: Gửi mẫu kèm theo văn bản xin ý kiến giải quyết của Sở Tài nguyên - Môi trường địa phương. Sở này cũng đã cử một đoàn xuống kiểm tra nhưng cũng không đưa ra hướng xử lý nào mà chỉ làm báo cáo xin ý kiến của UBND TP.

Tiếp nhận các báo cáo này, UBND TP Hải Phòng cũng không biết giải quyết cách nào tốt hơn là giao cho Cục Hải quan tiến hành kiểm tra và xử lý theo luật định.

Theo sự chỉ đạo đó, ngày 15/11, toàn bộ lô hàng nói trên đã được kiểm tra thực tế, các mẫu hàng đã được đưa đi giám định. Ước tính có khoảng hàng ngàn tấn thép trong đó có nhiều lô hàng đã được nhập về từ khá lâu đều chịu chung số phận là kiểm tra và chờ kết quả giám định.

Trao đổi vấn đề này với ông Mai Thế Huyên, Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng, được biết, việc kiểm tra thực tế là việc làm cần thiết, nhất là kiểm tra ngay tại cửa khẩu. Đây vừa là quy định mới của Bộ Tài nguyên - Môi trường, vừa là ngăn chặn kịp thời nếu phát hiện lô hàng thực chất là rác thì chúng cũng không có cơ hội thâm nhập sâu vào nội địa.

Chỉ những lô hàng thép loại lon nước uống, chai nhựa ép, lô hàng có mùi hôi thối sẽ thực hiện xử phạt hành chính, buộc tái xuất hoặc đề nghị truy tố. Còn lại các loại phế liệu từ thép tấm, thép lá, cục, thỏi sẽ được nhanh chóng thông quan trong một vài ngày tới