Khi giải thưởng văn hóa nghệ thuật nhuốm màu văn hóa nghệ thuật

Chủ Nhật, 28/04/2019, 07:36
Song lang thất bại trước Chàng vợ của em ở giải Cánh Diều, Đông Nhi lần đầu với tới cúp vàng hạng mục Ca sĩ của năm ở giải Cống hiến... Kết quả trên khiến nhiều người theo dõi các giải thưởng văn hóa nghệ thuật băn khoăn bởi ngay cả giải thưởng vốn được xem là thuần chuyên môn cũng thực sự nhuốm màu thị trường.

Trái với những đánh giá rất cao dành cho Song lang – bộ phim duy mỹ, đậm tính nghệ thuật và đi sâu vào thời hoàng kim của cải lương thập niên 60-70, sự lên ngôi của Chàng vợ của em ở giải Cánh Diều 2018 khiến công chúng chưng hửng. Công bằng mà nói, Chàng vợ của em của đạo diễn Charlie Nguyễn chỉn chu về mọi mặt. Thế nhưng, so với Song lang thì phim hài tình cảm này còn thiếu nhiều điều.

Với tiêu chí “Đề cao tác phẩm điện ảnh, phim truyền hình có dấu ấn sáng tạo trong nghệ thuật thể hiện, mang đậm bản sắc dân tộc, giàu giá trị nhân văn và đạt hiệu quả xã hội tích cực trong năm qua” của giải Cánh Diều, lẽ ra Song lang là ứng viên số một. Bởi dù Chàng vợ của em cuốn hút nhưng nó vẫn triển khai kịch bản từ bộ tiểu thuyết nước ngoài. Trong khi Song lang là kịch bản thuần Việt. Độ cuốn hút của Song lang cũng không hề kém cạnh, và hơn cả phim chứa chiều sâu tư tưởng, những tìm tòi khai phá mà dàn giám khảo kỳ vọng.

Dù được đánh giá cao về tư tưởng nội dung và giá trị nghệ thuật, phim Song lang chỉ giành Cánh diều bạc tại giải Cánh Diều 2018.

Nhiều người cho rằng trao Cánh diều bạc cho Song lang thì giải Đạo diễn xuất sắc hoặc Kịch bản xuất sắc phải thuộc về tác phẩm này. Tuy nhiên, hai hạng mục quan trọng trên cũng rơi vào hai nhân tố của dòng phim thương mại: đạo diễn Charlie Nguyễn với Chàng vợ của em và nghệ sĩ Đức Thịnh của Siêu sao siêu ngố. Cả hai phim là những tình huống tréo ngoe khiến khán giả bật cười chứ ít cài cắm tư tưởng thâm thúy, càng không phải là đại diện tiêu biểu để bạn bè thế giới nhận diện phim Việt Nam vì nó lẫn vào, na ná phim Hàn, phim Thái.

Năm qua, số phim điện ảnh lên tới gần 40 phim nhưng số lượng tham gia chỉ vỏn vẹn 14 phim. Nếu trước đây giải Cánh Diều giảm sức hút vì cách trao giải hòa cả làng thì bây giờ, giải thực sự bị xem là sân chơi của phim giải trí. E rằng sự thất bại của Cha cõng con tại Cánh Diều 2016 và lần này là Song lang khiến giới làm phim nghệ thuật càng thờ ơ với giải.

Các giải thưởng âm nhạc cũng không khá khẩm hơn. Giải Cống hiến được xem là Grammy của Việt Nam, là nơi tôn vinh những nghệ sĩ có khai phá sáng tạo, đầy cống hiến ở dòng âm nhạc đại chúng. Thế nhưng vài năm gần đây, giải này cũng chuyển dịch sang hướng tôn vinh nhân tố đậm màu giải trí thời thượng, rộ theo mốt không khác gì các giải thưởng âm nhạc trực tuyến. Trước đây, Sơn Tùng M-TP đoạt giải Ca sĩ của năm khiến giới chuyên môn giãy nảy thì hiện tại, rất nhiều hạng mục của Cống hiến là sự lên ngôi của các gương mặt mà giới trẻ ưu ái. Tóc Tiên ẵm giải Bài hát của năm với Có ai thương em như anh. Nếu so độ tìm tòi, cá tính sáng tạo và ẩn ý nghệ thuật trong giai điệu lẫn ca từ thì rõ ràng bài hát này thua đứt các ứng viên như: Hôm nay tôi buồn (Phùng Khánh Linh), Huyền thoại (Phan Mạnh Quỳnh)...

Ca sĩ Đông Nhi không xa lạ với các giải thưởng nhạc số như Zing Music Awards, Vpop 20 Awards, Pops Awards... nhưng cô là người lạ với Cống hiến. Vậy nên khi Đông Nhi “đánh bại” Thanh Lam, Lan Anh, Tùng Dương và Bích Phương để giành giải Ca sĩ của năm thì chính cô cũng vô cùng ngạc nhiên chứ đừng nói khán giả. Đông Nhi thành thật tâm sự cô không dám mơ có ngày mình chạm vào giải thưởng danh giá này. Thậm chí, Chạy ngay đi của Sơn Tùng cũng lọt vào danh sách đề cử “MV của năm” khi MV này vẫn gây nhiều tranh cãi. Dòng giới thiệu về Chạy ngay đi khiến công chúng có cảm giác lượt view khủng do lượng fan hùng hậu của Sơn Tùng ra sức “cày” ngày “cày” đêm đã làm nên chuyện.

Trước đây, “càn quét” giải Cống hiến là những tên tuổi gạo cội như Mỹ Linh, Tùng Dương, Mỹ Tâm... Nhưng như lời kêu gọi của chính những nghệ sĩ này: hãy ưu ái cho gương mặt trẻ. Thiết nghĩ, ưu ái cho gương mặt trẻ thì cũng phải chọn những cái tên tài năng, có đột phá bất ngờ đóng góp cho âm nhạc như Thái Vũ, Phùng Khánh Linh, Bùi Lan Hương, Lê Khoa, Lộn Xộn Band, Phan Mạnh Quỳnh... Thế nhưng ngoài Bùi Lan Hương được tôn vinh ở hạng mục Nghệ sĩ mới của năm thì những gương mặt trên hoàn toàn trắng tay. Giải Cống hiến do gần 100 nhà báo mảng văn hóa nghệ thuật bỏ phiếu bình chọn. Sự thắng thế của những gương mặt thuần giải trí cũng dễ hiểu khi các nhà báo ngày càng trẻ hóa nên họ dễ dàng đi theo xu hướng âm nhạc ồn ào bề nổi mà hời hợt bề sâu của giới trẻ hiện nay.

Tại Giải thưởng Văn học Nghệ thuật TP Hồ Chí Minh 5 năm lần 2 (2012- 2017) vừa qua, ở hạng mục Điện ảnh, phim điện ảnh chỉ có mỗi Cô Ba Sài Gòn và Thiên mệnh anh hùng, còn lại là phim tài liệu, phim truyền hình. Cuối cùng Thiên mệnh anh hùng giành giải nhất. 5 năm mà chỉ có hai phim điện ảnh dòng thương mại góp mặt thì quả là thiếu sót lớn. Bởi không thiếu phim có chất lượng cao hơn, ít “sạn” so với hai phim trên như Sài Gòn, anh yêu em, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Lô tô, Có căn nhà nằm nghe nắng mưa...

Chính những điều trên khiến giải thưởng văn hóa nghệ thuật dần mất thiêng trong mắt nghệ sĩ lẫn công chúng bởi nó không còn là nơi tôn vinh lao động nghệ thuật đúng nghĩa. Mỹ Tâm, Đan Trường, Lệ Quyên, Cẩm Ly, Thành Lộc... nằm trong danh sách ngôi sao thường xuyên nói “không” với các giải thưởng bởi họ bị “bội thực” hoặc “dị ứng”. Nói như nhạc sĩ Tôn Thất Lập, giải thưởng giờ đây không khác gì gameshow với nhà tài trợ đứng sau. Nó cũng cần chiêu trò, cần những gương mặt giải trí hút khách.


Ca sĩ Ánh Tuyết: Nhiều giải thưởng lợi dụng nghệ sĩ để kiếm chác

Là nghệ sĩ, ai mà không thích mình được tôn vinh, xướng tụng? Nhưng cái quan trọng là mình có xứng đáng với sự tôn vinh đó hay không? Giải thưởng đó là giải thưởng nào, có uy tín, danh giá hay không? Tôi thấy nhiều người nhận giải không hề xứng đáng. Hồi trước, nghe một nữ ca sĩ hát live trong đêm tôn vinh, trao thưởng, tôi sửng sốt tự hỏi vì sao cô ấy đoạt giải.

Ca sĩ Ánh Tuyết.

Cô hát hụt hơi, chênh phô đủ kiểu. Mang tiếng là khán giả bình chọn hoặc có dàn giám khảo, hội đồng chuyên môn nhưng lắm giải do ban tổ chức sắp đặt để phục vụ ý đồ của mình.

Đáng lẽ người ngồi ghế giám khảo phải là những nghệ sĩ tên tuổi, có đẳng cấp và uy tín thì người được trao giải mới thuyết phục công chúng. Đằng này, ai cũng có thể làm giám khảo: từ một ngôi sao mới nổi lẫn những người ở các lĩnh vực khác cũng nhảy vào chấm và phán như đúng rồi.

Giải thưởng kiểu này rất tai hại vì nó tôn vinh không đúng người, khiến khán giả nhầm lẫn các giá trị. Ban tổ chức dắt mũi thị hiếu khán giả, ấn định khán giả thích cái gì bằng những giải thưởng sắp đặt. Một số nghệ sĩ ra sức chi tiền mua giải, vin vào giải để đánh bóng tên tuổi. Ban tổ chức thì bám vào tên tuổi nghệ sĩ để kinh doanh. Chúng ta chỉ cần ít giải thưởng mà trung thực, chính xác nhưng các giải thưởng như vậy quá hiếm.

Cách đây nhiều năm, tôi cũng từng được mời làm khách trao giải ở một giải thưởng âm nhạc lâu năm. Sau khi lên mở phong bì công bố và trao cúp cho ca sĩ đó, tôi trở lại ghế ngồi để nghe cậu ấy hát. Nói thật tôi không hiểu cậu ấy đang hát cái gì. Tôi đỏ mặt tía tai vì quá xấu hổ khi mình được mời trao giải cho một người như vậy. Sau này, ban tổ chức có mời nhiều lần nhưng tôi luôn tìm cách từ chối.

Nguyễn Trang (ghi)


Quỳnh Nga
.
.
.