Những nhượng bộ của Tổng thống Mỹ về vấn đề di cư với Mexico

• Châu Âu họp khẩn vì vấn đề di cư
• Ông Trump doạ mạnh tay nếu Mexico không ngăn dòng người di cư
• Mỹ tăng cường "trả" người di cư về Mexico

Tài liệu trên là một “thỏa thuận đồng ý” mà Mỹ và Mexico đã ký ngày 7-6 và vạch ra những biện pháp bổ sung hai bên đã nhất trí thực hiện.

Tài liệu trên chỉ ra rằng, hai bên “sẽ bắt đầu thiết lập ngay lập tức những điều khoản cuối cùng của một thỏa thuận ràng buộc song phương nhằm giải quyết quyết liệt hơn việc chia sẻ gánh nặng và phân chia trách nhiệm đối với việc xử lý những yêu cầu thân phận tị nạn của người di cư”. 

Theo thỏa thuận ràng buộc song phương đó, hai nước sẽ “chấp nhận việc quay lại và xử lý yêu cầu thân phận tị nạn của những công dân thuộc bên thứ ba đã đi qua lãnh thổ của một trong hai nước để đến nước láng giềng”. 

Hôm 7-6 vừa qua, Mỹ và Mexico đã đạt được thỏa thuận về di cư, qua đó Mexico tránh được việc bị Mỹ áp thuế đối với hàng hóa xuất sang nước láng giềng này. Theo thỏa thuận, Mexico sẽ triển khai Lực lượng Vệ binh quốc gia tới khu vực biên giới phía Nam giáp Guatemala để ngăn chặn dòng người di cư Trung Mỹ, cũng như tiếp nhận những người di cư chờ xin tị nạn vào Mỹ. 

Tổng thống Donald Trump “khoe” bản tài liệu trước báo giới. Nguồn: Getty Images.

Ngoài ra, Mexico cũng sẽ triển khai một chương trình tạo việc làm và bảo vệ quyền con người đối với những người di cư trong quá trình đợi xét duyệt đơn xin tị nạn tại Mỹ. Đổi lại, phía Mỹ cam kết ủng hộ Kế hoạch Phát triển tổng thể đối với khu vực phía Nam Mexico và các nước thuộc tam giác phía Bắc 

Trung Mỹ, gồm Guatemala, El Salvador và Honduras. Sau khi đạt được thỏa thuận, Tổng thống Donald Trump đã đình chỉ vô thời hạn kế hoạch áp thuế bổ sung nhằm vào hàng hóa Mexico.

 Trong khuôn khổ thỏa thuận trên, Mexico cũng đồng ý với kế hoạch của Mỹ muốn thành “nước thứ ba an toàn” đối với những người xin tị nạn nếu trong vòng 45 ngày Mexico không thể ngăn chặn làn sóng người di cư từ các nước Trung Mỹ qua nước này để xin tị nạn tại Mỹ. 

Tổng thống Donald Trump ngày 14-6 xác nhận thỏa thuận nhập cư giữa Mỹ và Mexico sẽ bao gồm kế hoạch về một “nước thứ ba an toàn” nếu những nỗ lực nhằm ngăn chặn cuộc khủng hoảng di cư tại khu vực biên giới giữa hai nước không hiệu quả.

Trả lời cầu hỏi về việc liệu thỏa thuận nhập cư có bao gồm phương án “nước thứ ba an toàn” nếu Mexico không thể ngăn chặn dòng người di cư Trung Mỹ vào Mỹ, người đứng đầu Nhà Trắng nói: “Điều đó hoàn toàn đúng và đó là những gì sẽ xảy ra”.

Các chuyên gia đặt ra câu hỏi rằng, giống nhiều chiến thắng khác của Tổng thống Donald Trump, lần này cũng tồn tại những nghi ngại về việc liệu thỏa thuận về người nhập cư nói trên với Mexico có tạo nên tiến triển thực sự hay chỉ là ảo tưởng đưa ông thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng tự tạo.

Hôm 9-6, phe Dân chủ đã công kích một bài viết trên tờ New York Times, cho rằng thỏa thuận Mỹ-Mexico chủ yếu bao gồm các cam kết mà Mexico đưa ra trước đó trong các cuộc đàm phán với Mỹ thời gian qua. Tuy nhiên, thông qua mạng xã hội Twitter, ông Donald Trump viết rằng, sự can thiệp của ông và đe dọa thuế quan đã phát huy tác dụng trong việc đưa những cam kết này đi vào thỏa thuận bằng văn bản. 

Tổng thống Mỹ cho rằng đòn đe dọa thuế quan mới của ông đã buộc Mexico phải có những nỗ lực mạnh mẽ hơn nhằm ngăn cản dòng người di cư đổ vào Mỹ và sẽ giải quyết cuộc khủng hoảng biên giới phía Nam mà chính quyền ông không thể kiểm soát.

Trong khi đó, giới nghị sỹ bảo thủ tuyên bố thỏa thuận này là một đòn gây hỏa mù cho báo chí về nghệ thuật khó đoán định đối với các chiến thuật đạt được thỏa thuận của ông Donald Trump. Trong một bài xã luận của tờ Washington Post, cây bút chuyên bình luận trên đài phát thanh Hugh Hewitt đã cáo buộc những người chỉ trích Tổng thống Donald Trump vì không thể thừa nhận rằng ông đã đánh cược đầy rủi ro và đã thắng lợi về vấn đề an ninh biên giới. 

Một diễn giải khác đối với thỏa thuận này phần lớn là nhằm giữ thể diện cho ông Donald Trump. Nếu đúng như vậy thì phe đảng Cộng hòa hiện đang củng cố đội ngũ của mình sau khi các thượng nghị sỹ hồi tuần trước đã không giấu giếm nỗi lo sợ của họ về những lời đe dọa tăng thuế của ông Donald Trump đối với Mexico, một công cụ chính trong chính sách đối ngoại của ông. 

Thượng nghị sỹ bang Missouri Roy Blunt, người tự nhận mình là ủng hộ tự do thương mại và phản đối thuế quan, cho rằng diễn tiến nói trên có thể giúp giải quyết cuộc chiến thương mại thậm chí phức tạp hơn cả Mexico: “Tôi cho rằng bài học lớn nhất ở đây và thông điệp lớn nhất ở đây không phải đối với Mexico mà là đối với Trung Quốc”.

Hiện khó có thể đánh giá thỏa thuận Mỹ-Mexico về người di cư sẽ phát huy hiệu quả ở mức độ nào khi mà có rất ít thông tin chi tiết về thỏa thuận này.