Cơ hội đóng góp công việc chung và đảm bảo quyền lợi chính đáng về thương mại
Sáng sớm 18-12 (theo giờ Hà Nội), tại cuộc bầu cử trong khuôn khổ Khóa họp 73 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (LHQ) diễn ra ở New York (Mỹ), với số phiếu 157/193 (cao thứ 5), Việt Nam đã trúng cử làm thành viên Ủy ban Luật thương mại quốc tế của LHQ (UNCITRAL) nhiệm kỳ 2019-2025.
 |
| Cuộc bầu chọn thành viên của UNCITRAL diễn ra sáng sớm 18-12 (theo giờ Hà Nội) |
Đây là một bước đi mới trong lĩnh vực pháp lý quốc tế, khẳng định Việt Nam đề cao pháp quyền ở cấp độ quốc tế và quốc gia. Nhân dịp này, phóng viên báo Công an nhân dân đã có cuộc trò chuyện với Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung.
PV: Việt Nam vừa trúng cử vào Uỷ ban Luật thương mại quốc tế của của LHQ, xin Thứ trưởng cho biết tại sao chúng ta lại ứng cử vào Uỷ ban này và ý nghĩa của việc này
Thứ trưởng Lê Hoài Trung:
Việt Nam quyết định ứng cử làm thành viên UNCITRAL xuất phát từ đường lối đối ngoại chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, chủ trương đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, vận dụng và tham gia phát triển pháp luật quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại, đóng góp vào thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng của Việt Nam, khu vực cũng như toàn thế giới.
UNCITRAL là uỷ ban xây dựng luật trong lĩnh vực thương mại. Trong khi đó, các hoạt động thương mại, đầu tư là nội dung rất quan trọng của Chiến lược phát triển kinh tế xã hội nói chung và kinh tế đối ngoại nói riêng của Việt Nam.
Bằng việc tham gia vào UNCITRAL, chúng ta có thêm các điều kiện để đóng góp vào việc xây dựng luật thương mại quốc tế, phù hợp với lợi ích của chúng ta và phù hợp với lợi ích của cộng đồng quốc tế. Đồng thời qua đó, chúng ta tranh thủ được kinh nghiệm, tri thức để hoàn thiện được hệ thống luật thương mại cũng như luật đầu tư, luật kinh tế của mình cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế cũng như cho quá trình phát triển kinh tế.
 |
| Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung trả lời phỏng vấn báo giới chiều 18-12 |
Thứ trưởng Lê Hoài Trung:
Chúng ta đã có quá trình chuẩn bị về tri thức và con người. Từ cuối năm 2017, trên cơ sở tham khảo ý kiến của các bộ ngành có liên quan, Bộ Ngoại giao đã nghiên cứu, lên phương án, tổng hợp ý kiến của các Bộ, ngành liên quan rồi trình Thủ tướng Chính phủ.
Sau khi được Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương, Bộ Ngoại giao đã chỉ đạo Phái đoàn thường trực Việt Nam tại LHQ ở New York (Mỹ), thông báo chính thức cho Chủ tịch nhóm châu Á-Thái Bình Dương (APG) và các phái đoàn của các nước tại LHQ về việc Việt Nam ứng cử.
Rồi chúng ta phải thông tin với các nước thành viên LHQ về việc như tại sao chúng ta quyết định tham gia UNCITRAL và chúng ta đánh giá về vị trí của UNCITRAL như thế nào, trên thực tế thì Việt Nam đã làm được những gì để đóng góp vào công việc liên quan đến luật thương mại quốc tế. Chúng ta đã nêu đầy đủ các thông tin đó, đưa ra những thành tựu rất cụ thể của Việt Nam trong lĩnh vực đối ngoại với trọng tâm là kinh tế đối ngoại; các hoạt động thương mại đầu tư, những chủ trương và chính sách cũng như các thành tựu tích cực đạt được của chúng ta trong vấn đề hoàn thiện hệ thống pháp luật kinh tế.
Thực tế là chúng ta cũng đã tham gia rất nhiều vào các hiệp định thương mại song phương và đa phương, bao gồm cả những hiệp định thương mại thế hệ mới. Tôi nghĩ rằng, việc chúng ta vừa qua là một trong những nước đã phê chuẩn và tham gia Hiệp định đối tác và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương thế hệ mới (CPTPP) cũng có tác động rất lớn trong vấn đề này.
Về khó khăn thì phải nói năm nay là lần đầu tiên có việc phải tiến hành bỏ phiếu đối với một nhóm khu vực có số ứng cử viên nhiều hơn số vị trí có được. Khu vực châu Á – Thái Bình Dương mà chúng ta là thành viên và nhóm các nước phương Tây và các nước khác là có số ứng cử viên nhiều hơn số vị trí.
Trong nhóm châu Á – Thái Bình Dương ban đầu có 11 ứng cử viên cho 7 ghế sau này rút xuống còn 9 ứng cử viên, trong đó có những nước đã nhiều năm tham gia vào UNCITRAL và cũng có hoạt động thương mại rất lớn; có cả 3 nền kinh tế lớn ở Đông Bắc Á là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản; có các nước đi đầu trong ASEAN trong lĩnh vực này như Malaysia, Indonesia. Nhưng cuối cùng thì Việt Nam vẫn đạt 157/193 phiếu ủng hộ và là quốc gia có số phiếu cao thứ 5.
PV: Xin Thứ trưởng cho biết, khi trở thành thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2019-2025, Việt Nam sẽ làm những công việc gì?
Thứ trưởng Lê Hoài Trung:
UNCITRAL được Đại hội đồng LHQ thành lập năm 1966, với 60 thành viên. Cách làm việc của họ là có cuộc họp thường niên của cả ủy ban, đồng thời chia các nhóm làm việc bàn về từng chủ đề, từng lĩnh vực.
Trong những năm qua, phải nói rằng các công ước quan trọng nhất trong lĩnh vực thương mại quốc tế đều xuất phát từ Ủy ban này, ví như vấn đề công nhận và thực hiện các phán quyết của tòa trọng tài; những thủ tục, những vấn đề pháp lý liên quan đến thương mại hàng hóa hay gần đây là bàn về vấn đề thương mại điện tử.
Mới đây nhất, UNCITRAL đã thông qua một công ước về việc thực hiện những kết quả của các hoạt động trung gian, hòa giải liên quan đến luật thương mại quốc tế… Tóm lại, UNCITRAL bàn về những vấn đề pháp lý nảy sinh từ vấn đề thương mại, từ đó xây dựng dự thảo các văn kiện pháp lý để trình lên ủy ban 36 Đại hội đồng LHQ sau đó trình lên để Đại hội đồng LHQ thông qua.
Những năm gần đây, mặc dù chưa là thành viên chính thức của UNCITRAL nhưng Việt Nam đã từng bước tích cực tham gia UNCITRAL với tư cách quan sát viên, tham dự và đóng góp tích cực tại các phiên họp, thảo luận trong một số nhóm công tác của UNCITRAL, đặc biệt là trong các hoạt động của nhóm 2 về giải quyết tranh chấp, nhóm 3 về cải tổ cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư và nhóm 5 về Luật phá sản.
Nay với tư cách là thành viên chính thức của UNCITRAL, Việt Nam có cơ hội tham gia sâu hơn vào công việc của các nhóm công tác và thảo luận xây dựng và thông qua các khuyến nghị của UNCITRAL; tham gia định hình luật thương mại quốc tế ngay từ giai đoạn thảo luận, đàm phán theo hướng phù hợp với lợi ích của Việt Nam…
Nhờ đó chúng ta không chỉ có thể đóng góp vào công việc chung của thương mại quốc tế mà còn có thể bảo đảm những lợi ích chính đáng của chúng ta.
 |
| Trở thành thành viên UNCITRL, Việt Nam không chỉ có thể đóng góp vào công việc chung của thương mại quốc tế mà còn có thể bảo đảm những lợi ích chính đáng của mình trong thương mại quốc tế. |
Thứ trưởng Lê Hoài Trung:
Bộ Ngoại giao đang xây dựng Đề án tham gia UNCITRAL năm 2019 và giai đoạn 2019-2025, cụ thể là chuẩn bị sớm nội dung tham gia các cuộc họp của các nhóm công tác trong UNCITRAL và kế hoạch tăng cường bố trí cán bộ phụ trách các công việc liên quan đến UNCITRAL; tổ chức hội thảo, toạ đàm để phổ biến rộng rãi, trao đổi các kết quả thảo luận trong UNICTRAL…
Hiện nay, vấn đề đang được trao đổi rất nhiều là cải tổ cơ chế pháp lý giải quyết các tranh chấp giữa các quốc gia và các nhà đầu. Nhiều nhà đầu tư từ các trường phái pháp lý, từ nhiều nền kinh tế khác nhau đang tham gia đầu tư vào Việt Nam.
Trong các hiệp định thì các hoạt động đầu tư của họ sẽ được điều chỉnh bởi rất nhiều quy định pháp luật khác nhau, trong đó có quy định của luật pháp quốc tế nói chung, quy định của các hiệp định bảo hộ đầu tư giữa ta và các quốc gia của họ.
Họ vào Việt Nam theo luật pháp của Việt Nam đồng thời phải điều chỉnh theo các công ước, các hiệp ước quốc tế liên quan trong khi đó có rất nhiều cơ chế giải quyết, có cơ chế giải quyết song phương, có cơ chế giải quyết theo công ước khác nhau, theo các trung tâm trọng tài khác nhau.
Chúng ta đã và đang chứng kiến những vụ kiện, những vụ tranh chấp giữa các công ty nước ngoài, các nhà đầu tư nước ngoài và Chính phủ Việt Nam. Trong thời gian tới, ở bất cứ nước nào cũng vậy thôi, khi đầu tư, hội nhập quốc tế ngày càng nhiều thì khả năng xảy ra tranh chấp có thể sẽ tăng hơn, cho nên đây là một trong những vấn đề rất quan trọng mà chúng ta muốn tham gia và thúc đẩy.
PV: Cuối cùng, xin thứ trưởng cho biết, việc trở thành thành viên UNCITRAL có ý nghĩa như thế nào trong tiến trình thúc đẩy hội nhập quốc tế của Việt Nam, đặc biệt là trong giai đoạn Việt Nam tham gia ngày càng nhiều vào các FTA như hiện nay?
Thứ trưởng Lê Hoài Trung:
Việc Việt Nam lần đầu tiên trở thành thành viên UNCITRAL cũng thể hiện vị thế, uy tín quốc tế ngày càng cao, mối quan hệ hữu nghị rộng mở của Việt Nam, sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với thành tựu của công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế, thương mại cũng như sự đóng góp, nỗ lực tích cực, có trách nhiệm của Việt Nam đối với công việc chung của cộng đồng quốc tế, trong đó có lĩnh vực luật thương mại quốc tế.
Tiếp theo, việc trúng cử vào Ủy ban luật pháp quốc tế của LHQ (năm 2016), trở thành thành viên UNCITRAL cũng đánh dấu bước tiến tiếp theo trong việc chủ động, tích cực hội nhập pháp lý đa phương, chủ động tham gia xây dựng, định hình luật chơi ở cấp độ quốc tế, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc.
Bên cạnh đó, vai trò thành viên UNCITRAL cũng tạo điều kiện cho Việt Nam phát huy hiệu quả hơn nữa các văn kiện và sáng kiến của UNICTRAL trong việc giải quyết các vấn đề như: hoàn thiện pháp lý về thương mại, triển khai các cam kết về tự do hoá thương mại, đầu tư nước ngoài; bảo đảm tăng trưởng kinh tế đi đối với phát triển xã hội nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững; đổi mới chính sách, hoàn thiện cơ chế, triển khai các biện pháp đồng bộ và nhất quán để thu hút đầu tư có chất lượng; phòng ngừa khiếu nại, tranh chấp và giải quyết thoả đáng các khiếu nại, tranh chấp thương mại và đầu tư…
