Dấu mốc lịch sử của mối quan hệ đầy sóng gió

Đã đến lúc chấm dứt “cách tiếp cận lỗi thời”

Đó là lời khẳng định trong bài phát biểu của Tổng thống Obama tại Washington, mặc dù vấp phải sự phản đối từ đảng Cộng hòa. Ông Obama nhấn mạnh “một chương mới” đã được mở ra trong quan hệ giữa Mỹ với Cuba và khẳng định, sẽ sớm thảo luận với Quốc hội để tìm cách dỡ bỏ chính sách bao vây cấm vận đã lỗi thời, đồng thời chỉ đạo Ngoại trưởng John Kerry sớm xúc tiến các cuộc đối thoại để chuẩn bị cho tiến trình bình thường hóa quan hệ song phương.

Tổng thống Obama nêu rõ, việc bình thường hóa quan hệ với Cuba đạt được nhờ thiện chí của La Habana trong việc thả ông Alan Gross, công dân Mỹ, 65 tuổi. Mặc dù đã tuyên bố bình thường hóa quan hệ với Cuba, nhưng ông Obama vẫn kêu gọi La Habana cần phải thúc đẩy việc cải cách kinh tế theo một hướng tiếp cận hoàn toàn mới.

Về phía Cuba, trong thông điệp gửi tới toàn thể nhân dân, Chủ tịch Raúl nói: “Chúng tôi nhất trí tái thiết lập quan hệ ngoại giao với Mỹ sau hơn nửa thế kỷ”. Chủ tịch Raúl cho biết, ông cũng từng nhiều lần bày tỏ sẵn sàng đối thoại với chính phủ Mỹ trên cơ sở tôn trọng chủ quyền và bình đẳng trong tất cả các vấn đề gai góc nhất trong quan hệ song phương, và đây là thời điểm những ước mong đó trở thành hiện thực.

Chủ tịch Raúl cũng cho biết, ba chiến sỹ tình báo nước này bị giam giữ ở Mỹ cũng đã trở về Cuba sáng 17/12 trong một thỏa thuận trao đổi, trong đó Cuba đã trả tự do cho công dân Mỹ Alan Gross và một điệp viên người Cuba làm việc cho chính phủ Mỹ bị bắt giữ cách đây 20 năm. Tuy nhiên, Chủ tịch Cuba nhấn mạnh, vấn đề mang tính quyết định là sự cấm vận thương mại của Mỹ đối với quốc đảo Caribe này hiện vẫn chưa được giải quyết.

Người dân Cuba vui mừng trước quyết định mang tính lịch sử, chấm dứt hơn 50 năm căng thẳng trong quan hệ với Mỹ. Ảnh: Reuters

Theo nhận định của giới phân tích, trong bối cảnh đảng Cộng hòa sẽ kiểm soát cả hai viện trong Quốc hội từ tháng 1/2015, quyết định sử dụng quyền Tổng thống để nới lỏng lệnh cấm vận bất chấp sự phản đối của Quốc hội là một quyết định “cực kỳ dũng cảm” của ông Obama. Còn theo lời của Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro thì hành động của ông Obama là dũng cảm và cần thiết. Bên cạnh đó, động thái này cũng cho thấy ông chủ Nhà trắng đang muốn thể hiện quyền lực cá nhân.

Quyết định lịch sử được cả thế giới ủng hộ

Từ trụ sở Liên Hợp Quốc (LHQ) ở New York, Tổng thư ký Ban Ki-moon khẳng định, đây là một thông tin vô cùng lạc quan khi hai nhà lãnh đạo Mỹ và Cuba đã tiến được một bước quan trọng trên con đường bình thường hóa quan hệ, đồng thời tuyên bố sẵn sàng hỗ trợ hai nước phát triển mối quan hệ mới. Liên minh châu Âu (EU) thì gọi đây là “một bước ngoặt lịch sử”.

Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của EU Federica Mogherini nhấn mạnh, thỏa thuận trên đại diện cho “một chiến thắng của đối thoại trước đối đầu”.

Tổng Thư ký Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) José Miguel Insulza tuyên bố quyết định của ông Obama đã xóa sự chia rẽ lớn nhất trong quan hệ giữa Mỹ và các nước Mỹ Latinh. Ông Insulza kêu gọi Quốc hội Mỹ nhanh chóng bãi bỏ lệnh bao vây phong tỏa thương mại mà Washington đã áp đặt lên Cuba hơn nửa thế kỷ qua.

Các nhà lãnh đạo Mỹ Latin cũng hoan nghênh quyết định bình thường hóa quan hệ giữa Cuba và Mỹ, đồng thời hối thúc Quốc hội Mỹ bãi bỏ lệnh bao vây phong tỏa quốc đảo này trong hơn nửa thế kỷ qua.

Theo lời Tổng thống Mexico Enrique Pea Nieto, quyết định trên sẽ đem lại lợi ích cho Cuba, mang lại quyền bình đẳng cho Cuba như các quốc gia khác tại châu Mỹ, cũng như lợi ích cho hàng triệu người.

Ngoại trưởng Chile Heraldo Munoz bày tỏ hy vọng, các chính sách cấm vận đối với Cuba sẽ được dỡ bỏ hoàn toàn và quan hệ hai nước sẽ được bình thường hóa vì sự ổn định của toàn khu vực.

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đánh giá cao quyết định lịch sử của ông Obama, khẳng định nhà lãnh đạo Mỹ đã thực hiện bước đi quan trọng trong nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Tổng thống Brazil Dilma Rousseff và người đồng cấp Argentina Cristina Fernandez cũng tuyên bố, đây là quyết định đầy bất ngờ, đồng thời bày tỏ hy vọng về tương lai quan hệ của hai nước.

Tại Canada, Thủ tướng Stephen Harper cũng đã chúc mừng các cuộc đối thoại thành công giữa Mỹ và Cuba, đồng thời bày tỏ vui mừng khi vai trò trung gian của Canada đã được ghi nhận trong việc đưa hai nước xích lại gần nhau hơn.

Các nhà lãnh đạo Paraguay, Uruguay và Bolivia cũng hoan nghênh việc Cuba và Mỹ thông báo khôi phục quan hệ ngoại giao, coi đây là một sự kiện lịch sử.

Còn ở châu Âu, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov cho biết, Moskva ủng hộ mạnh mẽ việc Tổng thống Obama tuyên bố bình thường hóa quan hệ với Cuba, đồng thời khẳng định đây là bước đi ngoại giao đúng hướng vì hành động áp đặt trừng phạt đối với một quốc gia là không phù hợp với nền tảng pháp lý.

Ngoại trưởng Tây Ban Nha José Manuel García-Margallo khẳng định việc nối lại quan hệ ngoại giao sẽ “mở ra một giai đoạn mới trong quan hệ Cuba – Mỹ”, khép lại hơn 50 năm sóng gió. Trong khi đó, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier nhấn mạnh, đây là “bước đi đáng được hoan nghênh trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với nhiều cuộc khủng hoảng”.

Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius cho biết, đây là quyết định “Pháp mong đợi từ lâu” và sẽ được Mỹ dùng làm “bàn đạp” để sớm bãi bỏ cấm vận La Habana.

Từ Vatican, Giáo hoàng Francis cũng đã chúc mừng quyết định của Mỹ và Cuba. Tuyên bố của Giáo hoàng khẳng định, Vatican luôn sẵn sàng giúp đỡ hai nước trong việc củng cố quan hệ song phương.