Tổng thống Ba Lan thiệt mạng do lỗi phi công

Theo các nhà điều tra Nga, phi hành đoàn Ba Lan đã không nghe theo lời cảnh báo thời tiết xấu của cơ quan kiểm soát không lưu Nga, do lo ngại làm phật ý Tổng thống Lech Kaczynski. Ông cùng 95 người khác, gồm nhiều quan chức cao cấp đã thiệt mạng, khi chiếc chuyên cơ Tupolev Tu-154 đâm xuống thành phố Smolensk, phía tây Nga, trong điều kiện sương mù dày đặc.

Với tư cách là quốc gia sở tại, Nga có trách nhiệm tiến hành cuộc điều tra và đưa ra báo cáo cuối cùng về thảm kịch này. Giám đốc Uỷ ban hàng không liên bang Nga Tatyana Anodina cho biết, chiếc Tu-154 trong điều kiện vận hành tốt khi cất cánh từ Warsaw đi Smolensk và không hề bị hỏng động cơ hay lỗi hệ thống khi tai nạn xảy ra. Trước khi rơi cũng không có hiện tượng cháy nổ trên máy bay.

Bà Anodina kết luận rằng thảm kịch là kết quả trực tiếp từ việc phi công phớt lờ cảnh báo thời tiết xấu và không tuân thủ yêu cầu chuyển sang hạ cánh xuống sân bay khác. "Trong suốt hành trình bay, phi hành đoàn đã liên tục được thông báo về điều kiện thời tiết không thích hợp cho việc hạ cánh tại sân bay đến", BBC dẫn lời người phụ trách cuộc điều tra của Nga.

Xác chiếc máy bay chở tổng thống Ba Lan trên đất Nga. Ảnh: Vesti

Cũng theo các nhà điều tra, trên máy bay đã xảy ra tình huống căng thẳng trước khi lâm nạn. Phi hành đoàn lo ngại "phản ứng tiêu cực" từ Tổng thống Kaczynski nếu họ thay đổi sân bay hạ cánh. Điều này đã "gây ra sức ép tâm lý cho phi hành đoàn và ảnh hưởng tới quyết định tiếp tục hạ cánh trong thời tiết xấu". Hộp đen máy bay cũng ghi lại câu nói của một phi công là "Ông ấy sẽ nổi điên lên đấy", ám chỉ tới tổng thống Ba Lan và việc ông không muốn thay đổi lịch trình.

Bà Anodina còn nói thêm rằng, tư lệnh không quân Ba Lan, tướng Andrzej Blasik, cũng gây thêm sức ép khi bước vào buồng lái khi máy bay đang chuẩn bị hạ cánh, khiến phi hành đoàn buộc phải cho máy bay đáp xuống Smolensk "bằng mọi giá". Khám nghiệm pháp y cũng cho biết lượng cồn có trong máu tướng Blasik đã vượt quá ngưỡng cho phép lái xe tại EU.

Bên cạnh đó, các nhà điều tra còn phát hiện một quan chức hàng đầu trong Bộ Ngoại giao Ba Lan là Mariusz Kazana cũng có mặt trong buồng lái. Điều này dẫn đến nhận định phi hành đoàn đã phải điều khiển máy bay trong điều kiện chịu sức ép lớn từ các lãnh đạo cao cấp và bất chấp rủi ro về thời tiết.

Bộ trưởng Nội vụ Ba Lan Jerzy Miller chấp nhận những kết luận của phía Nga nhưng cho rằng người của nước sở tại, cụ thể là các nhân viên kiểm soát không lưu, cũng có lỗi. Nghị sĩ Ba Lan Pawel Zalewski thì nhận xét, đáng lý cơ quan kiểm soát không lưu Nga phải cho đóng cửa sân bay Smolensk vì thời tiết nguy hiểm cho việc cất hạ cánh của máy bay.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cắt ngắn kỳ nghỉ của mình để nghe báo cáo về kết luận cuối cùng của phía Nga và về nước để trao đổi với Bộ trưởng Miller. Tháng 12 năm ngoái, ông Tusk từng mô tả bản báo cáo điều tra ban đầu của Nga là "không thể chấp nhận được" vì một số kết luận không có bằng chứng.

Trong khi đó, người anh em song sinh với cố tổng thống Lech Kaczynski là Jaroslaw lên án kết luận điều tra của Nga là "một trò đùa đối với Ba Lan". Ông cho rằng các nhà điều tra Nga đổ lỗi hết cho phía Ba Lan mà không đưa ra được bằng chứng nào. Cách thức giải quyết đối với thảm kịch máy bay Ba Lan của Nga trước đó cũng đã bị chỉ trích.

Bản kết luận điều tra của Nga khẳng định họ không tìm thấy bất cứ lỗi gì của các nhân viên kiểm soát không lưu địa phương