Thượng viện Mỹ yêu cầu Trung Quốc trở về nguyên trạng Biển Đông như trước ngày 1/5/2014

Theo thông tin đăng tải trên các tờ báo hàng đầu của Mỹ, sau khi liệt kê một loạt hành động của Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước quốc tế Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) như việc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 tại lô 143, cách bờ biển Việt Nam 120 hải lý; điều động hơn 100 các loại (trong đó có cả tàu quân sự) và sử dụng máy bay trực thăng, vòi rồng để ngăn chặn hoặc có những hành động đe dọa, nhiều lần cố tình đâm húc tàu của Việt Nam, Nghị quyết S.RES.412 khẳng định, việc cưỡng chế, sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực gây cản trở các hoạt động hàng hải.

Các yêu sách lãnh thổ và những hành động của tàu Trung Quốc đối với các tàu Việt Nam trong hơn 2 tháng qua là không thể biện minh theo luật pháp quốc tế và là một hành động đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực, vi phạm Tuyên bố về cách ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) mà Trung Quốc đã ký với ASEAN năm 2002. Nghị quyết S.RES.412 cũng hối thúc Chính phủ Trung Quốc rút giàn khoan Hải Dương 981 cùng các lực lượng ra khỏi các vị trí hiện nay, ngay lập tức trả mọi việc trở về nguyên trạng trước ngày 1/5.

Hằng năm, Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) thường tổ chức các cuộc hội thảo về Biển Đông.

Nghị quyết nêu rõ, mặc dù không phải là một bên có yêu sách ở Biển Đông nhưng Mỹ là một cường quốc châu Á - Thái Bình Dương, có lợi ích quốc gia trong việc khuyến khích và ủng hộ các quốc gia trong khu vực hợp tác với nhau để giải quyết các tranh chấp bằng con đường ngoại giao và hòa bình; phản đối việc cưỡng bức, hù dọa, đe dọa hoặc sử dụng vũ lực. Vì thế, dự thảo Nghị quyết S.RES.412 khi mới ra đời đã được một số Thượng nghị sĩ có ảnh hưởng bảo trợ, như: Chủ tịch thường trực Thượng viện Patrick Leahy, Thượng nghị sĩ John McCain, Thượng nghị sĩ Robert Menendez, Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Thượng viện Benjamin Cardin, Thượng nghị sĩ James Risch, Thượng nghị sĩ Marco Rubio, Thượng nghị sĩ Dianne Feinstein và Thượng nghị sĩ John Cronyn.

Có thể thấy rằng, Nghị quyết S.RES.412 là một “cú đánh mạnh” vào thái độ hung hăng gần đây của Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông. Diễn ra vào đúng thời điểm có nhiều cuộc hội thảo quốc tế về vấn đề Biển Đông được tổ chức tại một số quốc gia như Áo, Ba Lan, Mỹ, Nghị quyết S.RES.412 như tiếp thêm sức mạnh tới cộng đồng quốc tế để lên án những hành động phi pháp, vô lý và vô nhân đạo của Trung Quốc.

Theo nhận định của tờ Wall Street Journal, chưa bao giờ cộng đồng thế giới lại đồng lòng lên án một hành động như việc phản đối Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam hiện nay. Tại hội thảo thường niên lần thứ tư về Biển Đông do Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) tổ chức tại thủ đô Washington D.C, Hạ nghị sĩ Mike Rogers, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ đã nhấn mạnh, Mỹ không chỉ phải củng cố các liên minh và quan hệ hữu nghị hiện có, mà còn cần xây dựng thêm các mối quan hệ mới ở châu Á, cả về thương mại và an ninh.

Ông cũng hối thúc Chính phủ Mỹ lên tiếng trực tiếp và mạnh mẽ hơn về ngoại giao với Trung Quốc. Học giả Patrick Cronin, Giám đốc Chương trình an ninh châu Á - Thái Bình Dương thuộc Trung tâm An ninh Mỹ, đề xuất chính quyền Washington tiếp tục duy trì hiện diện tại khu vực và phối hợp chặt chẽ với các nước liên quan nhằm tìm kiếm cách thức thay đổi những tính toán mang tính cưỡng ép của Trung Quốc.

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban Tình báo kiêm Phó Cố vấn an ninh quốc gia Ấn Độ SD Pradhan thì chỉ rõ rằng, những sự kiện nói trên phản ánh động cơ sâu xa của “rồng Trung Hoa” muốn phá vỡ tan tành thế cân bằng địa chiến lược ở vành bên ngoài của nước này, cũng như mưu đồ bành trướng và thiết lập sự bá quyền ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Đồng quan điểm này, GS Willy Lam, Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc thuộc Đại học Hong Kong còn bổ sung thêm lập luận rằng, tham vọng của giới lãnh đạo Trung Quốc sẽ không dừng lại ở đường chín đoạn hay đường mười đoạn. Với những hành động khiêu khích tại Biển Đông, Trung Quốc đã chứng tỏ cho thế giới thấy một thực tế về sự khác biệt giữa lời nói và việc làm của nước này, tạo nên hình ảnh về một Trung Quốc thích sử dụng vũ lực để tranh chấp chủ quyền dựa trên việc thay đổi hiện trạng tại Biển Đông. Đối với cộng đồng quốc tế, Trung Quốc đã và đang trở thành một quốc gia hiếu chiến, vi phạm luật quốc tế, đe dọa an ninh, hòa bình và ổn định trong khu vực.