Nước Mỹ đã phải trả giá đắt trong 13 năm khi can thiệp vào nhiều điểm nóng trên thế giới

Tổng thống Obama kêu gọi Mỹ bước sang chương mới trong lịch sử với nền kinh tế công bằng hơn và phúc lợi nhiều hơn cho tầng lớp trung lưu: “Chúng ta đi qua 15 năm trong thế kỷ mới này. 15 năm mở màn với khủng bố xâm nhập vào đất nước chúng ta; với một thế hệ tham gia những cuộc chiến lâu dài và tốn kém; chứng kiến suy thoái kinh tế rộng khắp đất nước chúng ta và thế giới. Nhưng tối nay, chúng ta bước sang giai đoạn mới”.

Đau đầu vì bài toán nền kinh tế kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ cách đây 6 năm, Tổng thống Obama xuất hiện trước Quốc hội và hàng triệu người dân Mỹ xem truyền hình trực tiếp, tuyên bố các chính sách của ông đã giúp phục hồi nền kinh tế và cắt giảm tỉ lệ thất nghiệp xuống còn 5,6%. Trọng tâm kế hoạch bảo vệ tầng lớp trung lưu của ông Obama là tăng thuế đối với những người giàu nhất Mỹ từ mức 23,8% hiện hành lên 28% trong vòng 10 năm tới, để tăng phúc lợi giáo dục cho tầng lớp trung lưu, bao gồm 2 năm học đại học công miễn phí. Tuy nhiên, đề xuất tăng thuế người giàu Mỹ đang đối mặt với sự phản đối của đảng Cộng hòa hiện đang nắm đa số ghế ở Quốc hội Mỹ.

Tại chiến trường Iraq, nhiều lính Mỹ đã thiệt mạng hoặc bị thương.

Ông Obama tuyên bố phản đối bất kỳ nỗ lực nào của đảng Cộng hòa trong việc ngăn cản chính quyền của ông thông qua Luật Y tế và nới lỏng chính sách nhập cư gây tranh cãi. Tổng thống Obama còn đề nghị Quốc hội Mỹ trao cho ông quyền xúc tiến thương mại để đàm phán các thỏa thuận tự do thương mại từ châu Á cho đến châu Âu. Cảnh báo Trung Quốc “muốn tự làm luật trong khu vực châu Á có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới”, ông Obama nói Quốc hội Mỹ nên giao quyền cho ông để bảo vệ người lao động Mỹ, để “mang nhà máy của công ty Mỹ ở Trung Quốc quay trở về nước”, tạo công ăn việc làm cho người dân Mỹ.

Cũng trong Thông điệp Liên bang, ông chủ Nhà Trắng thừa nhận Mỹ đã phải trả giá đắt trong 13 năm qua khi can thiệp vào nhiều điểm nóng trên thế giới. Tổng thống Obama khẳng định, vấn đề không phải là nước Mỹ có lãnh đạo hay không mà là lãnh đạo như thế nào. Ông cho rằng, nếu Mỹ đưa ra những quyết định vội vàng, phản ứng một cách thiếu tỉnh táo trước các sự kiện nóng bằng cách gửi ngay quân đội đến để xử lý thì nước Mỹ sẽ có nguy cơ sa vào những xung đột không cần thiết. Và khi đó, ông Obama phân tích, nước Mỹ sẽ bỏ qua chiến lược rộng lớn hơn giúp kiến tạo một thế giới an toàn hơn và thịnh vượng hơn.

Ông chủ Nhà Trắng cũng nhấn mạnh sự “nóng vội” như vậy chính là điều mà kẻ thù của nước Mỹ hằng mong muốn. Tổng thống Obama đưa ra khái niệm một phong cách lãnh đạo Mỹ “thông minh hơn”, trong đó sức mạnh quân sự sẽ được kết hợp với vai trò ngoại giao lớn hơn, bao gồm việc tăng cường xây dựng các liên minh.

Vụ khủng bố mới đây tại Pháp đã làm cho vấn đề chống khủng bố trở thành một đề tài được nhấn mạnh trong Thông điệp Liên bang 2015. Ông chủ Nhà Trắng tuyên bố sẽ tiếp tục truy diệt các phần tử cực đoan, khủng bố để bảo dảm an toàn cho nước Mỹ và các đồng minh. Ông Obama cũng đưa ra cách thức chiến tranh mới chống khủng bố và thúc giục Quốc hội thông qua thẩm quyền về tiến hành cuộc chiến chống phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Tổng thống Mỹ lấy ví dụ các cuộc không kích do Mỹ thực hiện ở Iraq và Syria đang làm suy yếu lực lượng phiến quân IS và kêu gọi các nghị sĩ Mỹ thông qua nghị quyết cho phép sử dụng vũ lực chống lại tổ chức này.

Về chính sách đối ngoại, Tổng thống Obama bảo vệ quyết định bình thường hóa quan hệ với Cuba. Ông nêu rõ: “Sự thay đổi trong chính sách với Cuba có thể chấm dứt di sản của sự hoài nghi ở bán cầu này; giữ vững các giá trị dân chủ; và mở rộng bàn tay hữu nghị với người dân Cuba”.

Thông điệp Liên bang năm 2015 được đọc trong bối cảnh Quốc hội mới do phe Cộng hòa nắm quyền lãnh đạo, kể từ khi nhóm họp đầu tháng 1 tới nay, đã có một loạt bước đi theo hướng ngăn chặn các chủ trương chính sách của Tổng thống Obama, trong đó có dự luật xây dựng tuyến đường ống dẫn dầu Keystone XL từ Canada xuyên qua lãnh thổ nước Mỹ tới tận các bang phía Nam mà Nhà Trắng nhiều lần đe dọa sẽ dùng quyền phủ quyết.

Với dư luận, theo thăm dò của HuffPost/YouGove công bố ngày 20/1, nếu năm 2014 có 45% nói rằng họ có kế hoạch sắp xếp thời gian để nghe Thông điệp Liên bang, thì năm 2015 số người có ý định này chỉ là 39%. Một lý do khiến người dân Mỹ ít quan tâm tới Thông điệp liên bang năm 2015 là do họ có cảm nhận rằng tình hình chính trị nước Mỹ sẽ không có gì cải thiện sau Thông điệp Liên bang, nhất là trong bối cảnh đảng Cộng hòa nắm quyền chi phối tại Quốc hội, khiến cho các đề xuất chính sách trong bản thông điệp khó có thể trở thành hiện thực.