Máy bay Ba Lan rơi "do hội chứng hành khách VIP"

Trưởng nhóm điều tra vụ tai nạn của Nga, Alexander Bastrykin, hôm qua cho biết hộp đen của máy bay cho thấy "không có vấn đề gì với phi cơ". Phi công đã quyết định hạ cánh bất chấp cảnh báo về điều kiện thời tiết xấu.

Bastrykincho khẳng định phi công điều khiển máy bay cố hạ cánh xuống sân bay Smolensk trong điều kiện sương dày đặc dù đã nhận được cảnh báo của các nhân viên điều khiển không lưu.

Một số người cho rằng Tổng thống Ba Lan Lech Kaczynski - người dẫn đầu đoàn đại biểu đi trên máy bay - không muốn để lỡ mất buổi lễ tưởng niệm 22.000 sĩ quan Ba Lan bị sát hại trong Thế chiến II, và có thể đã thúc giục phi hành đoàn cố hạ cánh.

Các chuyên gia hàng không của Nga cho rằng chính "hội chứng hành khách VIP" đã góp phần gây ra thảm họa rơi máy bay Ba Lan, bởi trước đây Tổng thống Lech Kaczynski từng định sa thải một phi công không tuân theo đòi hỏi của ông là hạ cánh xuống vùng nguy hiểm.

Người phụ nữ nhìn chân dung của cố Tổng thống Ba Lan Lech Kaczynski và vợ Maria cùng các nạn nhân khác của tai nạn máy bay. Những bức hình được treo gần Điện tổng thống ở thủ đô Warsaw. Ảnh: Reuters.

Thông tin ghi lại trong hộp đen của máy bay rơi khẳng định rằng hôm 10/4, viên phi công Arkadiusz Protasiuk - một tay lái dày dạn kinh nghiệm của không quân Ba Lan - đã phớt lờ lời cảnh báo phải chuyển hướng của kiểm soát không lưu. Tại Smolensk khi đó sương mù dày đặc. Máy bay chở tổng thống Ba Lan được khuyến cáo hạ cánh ở Minsk hoặc Matxcơva.

Viktor Timoshkin, một chuyên gia hàng không, nói với Telegraph: "Rõ ràng là hội chứng hành khách VIP. Kiểm soát không lưu yêu cầu máy bay chuyển hướng. Tôi chắc chắn là phi hành đoàn báo cáo lại điều này với tổng thống. Nhưng đáp lại, vì một lý do nào đó, ông ấy đã hạ lệnh hạ cánh".

Cũng theo báo này, tháng 8/2008, Kaczynski từng "tức giận la mắng" một phi công khi anh này không tuân lệnh ông hạ cánh xuống Gruzia - khi đó đang có chiến sự. Sau đó, tổng thống muốn sa thải cơ trưởng Grzegorz Pietuczak khỏi không quân Ba Lan vì cứng đầu cứng cổ. Tuy nhiên, Thủ tướng Donald Tusk đã can thiệp để chuyện đó không xảy ra. Pietuczak về sau được thưởng huân chương vì đã thi hành trách nhiệm của mình một cách độc lập và tỉnh táo, không hạ cánh xuống nơi bị đánh giá là nguy hiểm.

Sáng 10/4, chiếc Tu-154 xấu số đã bay quá thấp, chạm vào cành cây rồi nổ tung trong nỗ lực hạ cánh lần thứ tư, khiến 96 người thiệt mạng.

Andrzej Seremet, trưởng công tố Ba Lan, nói rằng hiện chưa có thông tin nào từ cuộc điều tra cho thấy khả năng ông Kaczynski gây sức ép buộc phi công hạ cánh. Các điều tra viên của Ba Lan sẽ nghe lại các đoạn hội thoại trong buồng lái từ hộp đen để xem phi công có nhận bất cứ lời đề xuất nào từ những người khác trên chuyến bay hay không.

Một kiểm soát viên không lưu giàu kinh nghiệm ở sân bay Smolensk có một dự đoán gây tranh cãi khi cho rằng có khả năng phi công Ba Lan không hiểu tiếng Nga, nên mới gây ra thảm kịch.

"Họ phải thông báo cho chúng tôi về độ cao khi bắt đầu hạ cánh", ông này nói. "Nhưng họ không nói". Khi được hỏi tại sao như vậy, kiểm soát viên đoán: "Bởi họ kém tiếng Nga. Trong số họ cũng có người nói được tiếng Nga, nhưng con số thì khó".

Đường màu đỏ là hành trình của chuyến bay định mệnh chở phái đoàn Ba Lan từ Warsaw. Hai địa điểm mà chiếc Tu-154 được khuyến cáo chuyển hướng đến là Minsk và Matxcơva. Đồ họa: BBC.

Phi cơ Tu-154 của Ba Lan rơi gần sân bay Smolensk, miền tây nước Nga hôm 10/4. Tất cả hành khách trên máy bay đều tử nạn, trong đó có tổng thống Ba Lan, cùng nhiều quan chức cấp cao trong chính phủ và quân đội - Thứ trưởng Ngoại giao, Tổng tham mưu trưởng và các tổng tư lệnh, Thống đốc ngân hàng trung ương, Phó chủ tịch hạ viện.

Hôm qua, thi thể của Đệ nhất phu nhân Maria Kaczynska đã được nhận diện. Giới chức Nga cho biết bà sẽ được đưa về Ba Lan để chôn cất cùng tổng thống. Ria Novosti cho hay đến nay đã có 45 thi thể được xác định.

Thi thể của tổng thống Ba Lan Kaczynski được nhận diện ngay trong hôm xảy ra tai nạn nhờ người em sinh đôi của ông là Jarroslaw, cựu thủ tướng, đến tận hiện trường. Linh cữu của tổng thống được đưa về Ba Lan hôm 11/4 trong sự thương tiếc của người dân Ba Lan. Hàng chục nghìn người đã xếp hàng dài trên đường phố chờ xe của cố tổng thống đi qua.

Nga hôm qua dành một ngày quốc tang cho những người Ba Lan tử nạn. Tổng thống Dmitry Medvedev đã đến chia buồn tại sứ quán Ba Lan và đặt hoa hồng đỏ trước di ảnh của Tổng thống Kaczynski và vợ.

Ba Lan tuyên bố để tang một tuần. Komorowski, quyền tổng thống Ba Lan, cho biết ông sẽ ấn định ngày bầu cử sau khi đàm phán với tất cả các đảng phái chính trị