Vang mãi khúc ca anh hùng

Đêm 30/7/1964, đế quốc Mỹ cho tàu biệt kích ngụy bắn pháo bừa bãi lên đảo Hòn Mê (Thanh Hóa), Hòn Ngư (Nghệ An). Kế đó, ngày 1 và 2 tháng 8, các máy bay T28 được Mỹ huy động bắn phá Đồn Biên phòng Nậm Cắn và làng Noọng Dẻ ở miền tây tỉnh Nghệ An. Ngoài khơi vịnh Bắc Bộ, tàu khu trục Ma đốc của Mỹ tiếp tục tiến về phía Bắc, xâm phạm hải phận của nước ta và gây ra một số vụ khiêu khích đối với thuyền đánh cá của ngư dân miền Bắc.

Kể lại trận đánh ngày 2/8/1964, ông Nguyễn Xuân Bột, nguyên Thuyền trưởng tàu 333, Phân đội trưởng Phân đội 3 khiến chúng tôi thêm khâm phục trước tinh thần chiến đấu của lực lượng Hải quân. Ngày ấy, ông là một trong những chiến sĩ Hải quân quả cảm, cùng đồng đội kiên quyết đấu tranh đến cùng trước âm mưu của kẻ thù. Ông cho biết, để đánh được tàu Ma đốc cần phải có khoảng 12 tàu phóng lôi từ các phía. Nhưng vào thời điểm đó, biên đội tàu của chúng ta chỉ có 3 tàu phóng lôi nhỏ với 6 quả ngư lôi… Không chùn bước trước kẻ thù, nhận lệnh từ Sở Chỉ huy tiền phương, ông đã lệnh cho 3 tàu thuộc Phân đội mình tiếp cận các mạn khác nhau của tàu địch với mục đích “xé lẻ” lực lượng, hỏa lực của địch cũng như tận dụng thời cơ tiếp cận để phóng ngư lôi. Song, do các tàu của địch có vũ khí hiện đại, nên một số tàu của ta bị bắn thủng, một số chiến sĩ bị thương. Dẫu vậy, anh em chiến sĩ trên tàu vẫn kiên quyết bám trụ trận tuyến, đẩy đuổi tàu địch. Khi các tàu 336 và 333 tiếp cận vào vị trí công kích ngư lôi, với tinh thần quyết tâm chiến đấu đến cùng, ông đã chỉ đạo pháo thủ 14,5mm bắn quét lên mặt boong tàu địch. Đồng thời tiếp tục cho tàu cơ động rút ngắn khoảng cách. Khi vào đến vị trí công kích ở góc mạn phải tàu địch 80 độ, cự ly 6 liên thì phóng ngư lôi và tác chiến, tiếp tục bắn quét lên mặt boong tàu địch. Kết quả, tàu khu trục của địch bốc khói…Theo ông Nguyễn Xuân Bột, có được chiến thắng vang dội trong trận đầu này cũng bởi tinh thần chiến đấu dũng cảm, kiên cường của các cán bộ chiến sĩ Hải quân cũng như sự chỉ đạo tài tình của cấp trên.

 Ông Lê Văn Chừng, nguyên Thuyền trưởng tàu săn ngầm S225 cũng nhớ như in trận đánh hôm ấy. Ngày 5/8/1964, trời quang, biển Hòn Gai, Bãi Cháy (Quảng Ninh) lặng sóng. Đoàn thuyền đánh cá của ngư dân nối nhau ra khơi. Các tàu Hải quân, trong đó có tàu S225 được lệnh cơ động, chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu, chống lại sự xâm lược của kẻ thù. Lúc ấy, các thành viên của tàu S225 đang làm nhiệm vụ trực ban. Bỗng từ đâu đó, trên trời 8 chiếc máy bay của đế quốc Mỹ từ hướng biển Long Châu đột ngột lao vào bắn rốc két và trút bom xuống khu vực các tàu Hải quân của ta đang neo đậu. Do chủ động từ trước, lực lượng Hải quân nhanh chóng vào vị trí chiến đấu, điều khiển tàu cơ động ra vịnh Hạ Long để đáp trả lại cuộc tấn công này. Hỏa lực trên bờ kèm với dưới tàu đồng loạt nổ vang. Các tàu T144, T134, T122, T124, căn cứ Hải quân Bãi Cháy thuộc Khu tuần phòng 1 và tàu S225 do ông làm Thuyền trưởng đã phối hợp với Tiểu đoàn phòng không 217 và lực lượng phòng không của tự vệ, Công an địa phương đã mưu trí, anh dũng bắn rơi 2 máy bay Mỹ, bắt sống tên giặc lái – Trung úy An – vơ – rét. Kể đến đây, ông Lê Văn Chừng giọng chùng xuống khi nhớ về những đồng đội đã hy sinh và bị thương trong trận đánh này. Ông Chừng cho biết, họ tuổi đời còn rất trẻ. Họ đã vì nước quên thân, góp sức mình cho sự nghiệp bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ của Tổ quốc.

Chủ tịch Quốc hội Trường Chinh trao cờ cho các đơn vị lập thành tích trong chiến thắng ngày 5/8/1964. (Ảnh tư liệu).

Chuẩn đô đốc Nguyễn Ngọc Tương, Phó Chính ủy Quân chủng Hải quân tự hào khi nhắc lại chiến thắng oai hùng của lực lượng Hải quân nhân dân trong trận đầu. Sau 9 năm xây dựng, đây là trận đầu tiên Hải quân nhân dân Việt Nam ra quân chiến đấu trực tiếp với tàu chiến lớn và nhiều máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ. Với số lượng tàu ít và nhỏ bé, có nhiều hạn chế về tính năng kỹ thuật, lại trong tình huống chiến đấu hoàn toàn độc lập, nhưng cán bộ, chiến sĩ Hải quân đã anh dũng, kiên cường tiến công tàu khu trục và đánh trả máy bay địch; khẳng định ý chí dám đánh, quyết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của quân dân miền Bắc nói chung và của Hải quân nhân dân Việt Nam nói riêng.

Theo đánh giá của Ban Tổng kết lịch sử chính trị Hải quân, trận đầu ra quân đánh thắng (ngày 2 và 5/8/1964) của Hải quân nhân dân Việt Nam đã để lại cho chúng ta nhiều bài học quý báu, có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc không chỉ đối với lịch sử mà còn có ý nghĩa sâu sắc, thiết thực trong giai đoạn hiện nay và cả sau này. Nổi bật là bài học về nêu cao tinh thần cảnh giác, chủ động tích cực sẵn sàng chiến đấu, không để bị bất ngờ trong mọi tình huống; về nắm tình hình địch và chọn thời cơ để đánh địch; về quán triệt tình hình nhiệm vụ, xây dựng bản lĩnh, ý chí quyết tâm, phát huy sức mạnh chính trị tinh thần của bộ đội; nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, khắc phục khó khăn, dám đánh và quyết thắng kẻ thù cho dù chúng mạnh thế nào; về xây dựng tổ chức lực lượng, về huấn luyện, bảo đảm hậu cần, kỹ thuật… Và các bài học đó đến nay vẫn còn nguyên giá trị, đòi hỏi Quân chủng Hải quân và lực lượng vũ trang tiếp tục nghiên cứu, vận dụng phù hợp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Có thể thấy rằng, chiến thắng ngày 2 và 5/8/1964 tiếp tục khẳng định sự đúng đắn trong lãnh đạo, chỉ đạo chiến lược tài tình, sáng suốt của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay từ khi Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Đồng thời khẳng định về lòng dũng cảm kiên cường, tinh thần cảnh giác cách mạng, chủ động, mưu trí sáng tạo, vượt qua gian khổ của lực lượng Hải quân, quyết tâm đánh thắng kẻ thù mạnh hơn ta nhiều lần, có trang bị vũ khí hiện đại, khi chúng liều lĩnh xâm phạm chủ quyền vùng trời, vùng biển của nước ta.