Tản mạn phố... sách cũ

Sách cũ: Quý bởi hiếm

Dọc theo con đường Trần Nhân Tôn (quận 5), những hiệu sách nằm ẩn mình, không ồn ào lúc nào cũng có người ra vào như những nhà sách lớn Nguyễn Văn Cừ, hay Fahasa, Phương Nam…, những người vào đây chủ yếu là những người yêu sách muốn tìm đến với “cái chân chất của sách ngày xưa”, hay tìm kiếm những cuốn sách vô giá mà có thể nó đang nằm lẫn lộn đâu đó trong chính những cửa hiệu này.

Nhưng nguồn sách cũ đang hiếm dần. Đó là nhận định chung của hầu hết những người làm nghề buôn bán sách cũ trên địa bàn thành phố. Theo ông Ngô Văn Chính, chủ một tiệm sách cũ trên đường Trần Nhân Tôn, thời “hoàng kim” của dân buôn sách cũ là những năm thành phố này bắt đầu di dời giải tỏa. Nhà chuyển, sách cũng chuyển theo. Những người như ông được một phen bội thu sách.

Trong những tủ sách được mua lại theo kiểu bán cân ký, có không ít quyển “vàng mười” mà người có con mắt tinh tường trong nghề đã lọc ra. Chỉ cần vài ba quyển có giá trị mà dân sưu tầm đang khát, cũng đủ đem lại giá trị gấp hàng mấy chục lần bao nhiêu cuốn đầy rẫy trên thị trường.

Vẫn không thiếu những khách hàng tìm tới phố sách cũ Trần Nhân Tôn, quận 5.

Hiếm nhất hiện nay có lẽ là loại sách in trước năm 1975 của các nhà sách An Tiêm, Khai Trí, Nhà sách Trẻ, Lá Bối, Cảo Thơm, Trí Đăng... “có quyển nào dân “ghiền” mua quyển nấy, đắt mấy cũng được”, những người bán sách cho biết. Với sách cũ được xếp vào loại quý, người mua quan trọng nhất là năm xuất bản và chất lượng còn “zin”. “Sách đã bị mất vẻ nguyên sơ thì bìa có mạ vàng cũng… bỏ”, ông Liêm chủ một hiệu sách nói.

Sách cũ trở nên quý giá bởi nhiều lý do, dù in trên giấy màu đen nhưng dễ đọc và không làm lóa mắt, nhưng quan trọng hơn cả là có nhiều cuốn hiện nay không được tái bản và lối viết, dịch khoáng đạt, mang đậm phong cách văn chương của người dịch (bởi hầu hết dịch giả đồng thời cũng là nhà văn chứ không chỉ là “thợ dịch”). Và những bộ sách là công trình nghiên cứu, khảo cứu của các học giả xưa vẫn còn nguyên giá trị, làm quy chuẩn so sánh cho người học, người nghiên cứu hiện nay.

Kiếm sống được với nghề… không dễ

Theo chị Nga, chủ một cửa hàng sách cũ trên đường Trần Nhân Tôn, hiện chị phải lấy hàng từ hơn 60 người buôn bán ve chai mới đủ lượng sách cung ứng cho khách hằng ngày. Phần lớn những người bán sách cũ đều có chút vốn lận lưng là một thư viện nho nhỏ được tích góp từ quá trình say mê đọc sách. Họ đọc, hiểu, yêu và muốn sống với niềm đam mê bằng con đường bán sách. Mặc dù mang tiếng buôn bán, nhưng không ít người trong số họ có riêng một tủ sách gối đầu giường mà bất kể ai muốn trả giá cao hơn để được sở hữu cũng đành chịu.

Mỗi ngày họ còn dành một khoảng thời gian nhất định để đọc lại những cuốn sách cũ chỉ để có kiến thức trao đổi sâu với những khách hàng am hiểu về sách. Nên nhiều người kinh doanh sách cũ sau một thời gian sống thực sự với nghề, họ dường như trở thành một cuốn “từ điển sống” mà khách hàng có thể “tra cứu” một cách nhanh chóng và thấu đáo.

Như chị Nga mà chúng tôi có dịp trò chuyện có tài bán sách rất giỏi, nắm bắt nhu cầu, tâm lý khách chỉ qua một vài câu bắt chuyện. Tên tác phẩm, tác giả, mức độ hiếm hoi hay phổ biến trên thị trường được chị đọc làu làu. Qua chị Nga cho hay, giá một cuốn sách cũ cũng vô chừng, có cuốn trừ giá bìa chừng 30% hoặc 50-60%. Với những cuốn được gọi là vô giá, như sách chưa tái bản hay số năm xuất bản càng… xưa thì vài trăm ngàn một cuốn là chuyện thường. Có bộ sách cả 2-3 triệu/bộ nhưng nay cũng khó kiếm. Mới nghe qua tưởng mua bán sách cũ sẽ “mua một lời trăm”, nhưng thực tế thì nhiều người không thể kiếm sống với nghề, khi nhu cầu cuộc sống ngày càng lớn mà đồng vốn quay vòng chậm.

Giới đọc và mua bán sách cũ ở TP HCM không lạ gì những “Đại gia sách cũ” cách đây chục năm về trước. Nhưng rồi những ai không bám trụ được với nghề sách cũ thì cũng bỏ nghề vì buôn bán ế ẩm, mặc dù yêu quý sách, một sở thích đẹp nhưng ai “không có duyên” với sách cũ thì cũng đều gặp kết cục như vậy. Riêng chị Nga thì có vẻ lạc quan hơn khi 8 năm theo nghề sách cũ, sinh viên tìm mua sách, giáo trình cũ cũng khá nhiều, không hề nghe chị than phiền dù nguồn sách cũ đang bị thu hẹp dần…