Phiên bản Thôn Mòn trên đất Mường Tè

Trong vai một cán bộ xoá đói giảm nghèo, chúng tôi tìm vào căn nhà của gia đình anh Lường Văn Bình ở bản Huổi Vo, một phạm nhân đang thi hành án phạt tù. Lúc chúng tôi đến, cậu con trai của anh Bình là Lường Văn Dũng, 18 tuổi, bị dị tật bẩm sinh đang loay hoay làm việc nhà. Giờ đây, em đang phải vật lộn với cuộc sống mà không có sự chăm lo của bố mẹ.

Bố dính vào ma tuý bị bắt năm 2002, 4 năm sau đó, mẹ của Dũng cũng vì hám lời mà bị bắt giữ. 4 anh chị em của Dũng, trong đó có người anh cả đang học tại Trường Đại học Tây Bắc, còn Dũng đang là học sinh lớp 11 ở Sơn La, nghe tin bố mẹ bị bắt em phải bỏ học trở về nhà một mình chăm nom nhà cửa.

Những ngày đầu sống tự lập, một mình em phải tự lo liệu cho cuộc sống vô cùng khó khăn. Năm nào cũng vậy, thu hoạch xong hoa màu trên nương, bán được gia súc, gia cầm, Dũng lại khăn gói lên đường thăm cha và thăm mẹ…

Chia tay Dũng, chúng tôi tìm đến gia đình của Lò Văn Kính bị bắt năm 2005, một gia đình được chính quyền địa phương liệt vào danh sách những hộ đói nghèo. Một năm 2 tháng, người vợ và đứa con gái 16 tuổi phải trầy trật chạy ăn từng bữa.

Vợ Kính tâm sự: "Do thiếu đất canh tác, gia đình chị chuyển từ Thuận Châu - Sơn La đến đây đã được 17 năm. Tuy vất vả nhưng cuộc sống vẫn diễn ra êm đềm. Trong một lần về thăm quê, bố mẹ chồng nói với chồng chị mang một ít thuốc phiện về đề phòng khi ốm đau, nghe lời cha, anh đã mang về.

Trên đường đi, Kính bị Công an huyện Phong Thổ phát hiện, lợi dụng sơ hở trong khi khám xét, Kính đã bỏ trốn và bị truy nã. Năm 2005, Kính bị bắt và bị Tòa án tỉnh Lai Châu tuyên phạt 8 năm tù giam, hiện đang thụ án trong trại giam Tân Lập - Phú Thọ. Giờ đây gia đình chị rất khó khăn, chị không có khả năng nuôi cả 2 đứa con ăn học. 

Khi cơn lốc ma tuý tràn về

Bản Huổi Vo do những người dân tộc Thái ở xã Thôm Mòn, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La thiếu đất canh tác di cư tự do sang xã Mường Mô từ những năm 90 của thế kỷ XX, do cư trú "lỳ" nên để ổn định cuộc sống của họ, xã cho nhập hộ khẩu và thành lập riêng một bản mới.

Toàn bản có 27 hộ với 131 nhân khẩu nằm trải dài khoảng 1km trên tỉnh lộ 127. Bản Huổi Vo có 2 điểm bán lẻ chất ma tuý, trên 20 đối tượng có liên quan đến ma tuý, đối tượng tù tha về. 

Từ năm 1995, xã Thôm Mòn, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La và xã Na Ư thuộc tỉnh Điện Biên là những điểm nóng về tội phạm ma tuý trên toàn quốc. Do người dân bản Huổi Vo có nguồn gốc từ xã Thôm Mòn nên họ thường xuyên về thăm người thân. Họ bị người thân lôi kéo vào con đường phạm tội liên quan đến ma túy.

Ngoài việc chăn nuôi, làm nương, những khi nông nhàn họ tham gia vào mua bán, vận chuyển và tàng trữ trái phép chất ma tuý. Do đó, người ta ví bản Huổi Vo như một hình ảnh thu nhỏ của xã Thôm Mòn, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La.

Ở đây, có những gia đình tất cả các con đều phạm tội về ma túy hoặc mắc tệ nạn ma túy, điển hình như gia đình ông Quàng Văn Lả có 4 người con thì cả 4 đều phải ngồi bóc lịch trong trại giam. Lại có gia đình, chồng đang thi hành án phạt tù về phạm tội ma tuý, vợ mang cơm nuôi chồng, rồi lại đến lượt vợ lại theo gót chân của chồng để lại mấy đứa con thơ bơ vơ.

Để thay cho lời kết của phóng sự này, chị Lù Thị Sen - Phó Chủ tịch UBND xã Mường Mô cho chúng tôi biết, UBND xã đã có nhiều biện pháp tuyên truyền phổ biến pháp luật kết hợp với xóa đói giảm nghèo, giúp người dân ổn định cuộc sống