Nhà tái định cư: Khổ lắm ai ơi!

Hai nhà 6 tầng N13 và N14 nằm lọt thỏm cạnh 2 tòa nhà cao ngất ngưởng phía trước là nơi tái định cư của gần 100 hộ nguyên là dân phường Ngã Tư Sở và phường Thịnh Quang. Mặc dù đã đưa vào sử dụng từ tháng 1/2005, nhưng cho tới thời điểm này ngoài hai khu nhà, toàn bộ hạ tầng bên ngoài vẫn chưa có gì. Con đường nối từ phố Trần Đăng Ninh vào khu nhà vẫn là đường đất lồi lõm, ngày nắng thì bụi mù mịt, ngày mưa thì lầy lội; hai bên vỉa hè dù đã được lát gạch nhưng do làm quá tạm bợ và cẩu thả nên gạch lát đã bung từng mảng.

Tôi đi một lượt khắp 6 tầng và thấy sự cẩu thả của đơn vị thi công hiển hiện ở khắp nơi. Mới bước chân vào nhà để xe ở tầng một đã thấy ngay những bức tường loang lổ vì ngấm nước, gạch lát nền bong từng mảng. Không chỉ tầng 1 mà hầu như tầng nào cũng có những bức tường ngấm nước. Những cánh cửa bào nham nhở và không hiểu được đóng bằng loại gỗ gì, mặc dù đã được sơn phết khá dày nhưng vẫn không giấu được vết nứt vỡ, cong vênh, những chỗ nứt to quá, người ta đắp... xi măng vào rồi sơn lên. Nghe cứ như bịa, nhưng khi về nhận nhà, anh Sơn (phòng 201- N14) phải thay cửa vì bộ cửa đã bị... mối xông.

Còn chiếc quạt thông gió trong toalét nhà anh Nguyễn Đức Dậu (phòng 504) thì vừa mới bật đã văng cả cánh ra ngoài, may mà không đập vào đầu ai. Dẫn tôi vào toalét công cộng tầng 1, anh Dậu cầm chiếc bồn vệ sinh và... quay một vòng, hóa ra khi lắp thiết bị, người ta đã quên gắn xi măng khiến cho nó cứ chông chênh như thế. Chất lượng kém như vậy nên hầu hết các gia đình sau khi nhận nhà mới đều phải bỏ ra vài chục, thậm chí cả trăm triệu đồng để sửa chữa mới ở được. Chỉ chiếc khung cửa vừa tháo ra vứt chỏng chơ ở hành lang, ông Khánh (phòng 203-N13) bảo cái khung đã mọt hết rồi nên ông đành phải thay. Mặc dù ngày mới về nhận nhà, ông đã bỏ ra mấy chục triệu để “đại tu” căn hộ nhưng cho tới lúc này vẫn chưa yên vì trần vẫn bị ngấm nước.

 Nhưng kinh khủng nhất là căn hộ của gia đình bà Đoàn Thị Nhâm (phòng 509). Dù ở tận tầng 5 nhưng để vào được nhà, tôi phải... xắn quần lội vào vì sàn nhà nước ngập lênh láng. Lúc đầu, khi thấy nền nhà chỗ gầm giường ướt cứ tưởng đứa cháu nằm ngủ đái dầm. Nhưng rồi lau mãi vẫn không thấy khô. Tới khi kéo giường ra thì mới phát hiện ra từ chân tường, không biết nước từ đâu mà cứ rỉ ra ngày càng nhiều, không thể bịt kiểu gì được đành cho chảy tự do rồi quét ra hành lang. Tưởng căn hộ bên cạnh sửa chữa gì làm vỡ đường ống, bà đi hỏi khắp mấy căn hộ bên cạnh nhưng không nhà nào sửa chữa.

Đi gọi ban quản lý thì đúng hai ngày nghỉ nên chẳng gọi được ai, gọi thợ ngoài thì không dám vì nước ngấm từ ngoài vào, họ không có sơ đồ kỹ thuật cũng chịu. Trong khi nền nhà nước ngập lênh láng, nhưng hàng ngày cả gia đình bà cứ phải thay phiên nhau xuống tầng một giặt giũ và xách nước ăn lên tận tầng 5 vì không bơm được. 

Ngay cả bể chứa nước ngầm ở tầng một cũng bị hở. Chỉ cái bể chứa nước đặt bên dưới lối ra vào cầu thang 2, anh Dậu bảo: “Để tôi bơm nước đầy cái bể chứa này cho ông thấy chất lượng bể tồi đến mức nào”. Khi nước được bơm vào gần tới miệng bể thì từ chỗ cửa, cách miệng bể gần 1 m, bất ngờ nước từ dưới bắt đầu... phun lên. Hóa ra là nắp bể đã bị thủng mà đơn vị thi công không xử lý vẫn lát gạch lên.

Khi phát hiện ra việc này, bà con đã báo Ban QLDA nhưng không thấy họ cho người tới sửa chữa. Vì thế bà con cũng chẳng ai biết nước mình dùng hàng ngày được lấy từ bể ngầm này sạch đến mức nào vì nước từ dưới trào lên được thì chắc chắn nước bẩn từ trên cũng ngấm xuống được.

Khi nhắc lại những ngày đầu dọn nhà về đây, nhiều người dân vẫn bức xúc vì bị Ban QLDA “đem con bỏ chợ”. Ngày 20 tháng Chạp, hơn 60 gia đình với hàng trăm con người rời nhà ở Ngã Tư Sở dắt díu nhau về đây. Nhưng điều kỳ cục là trong khi bắt dân đi khỏi nhà cũ, Ban QLDA lại không giao nhà mới. Vì vậy dọn về từ sáng sớm, nhưng các gia đình đành chất đồ đầy sân rồi cử người đi cãi vã gần một ngày với những người có trách nhiệm mới được nhận chìa khóa vào nhà.

Nhận nhà rồi nhưng điện, nước lại không có.

Khi kiến nghị với chủ đầu tư và Hội đồng Giải phóng mặt bằng (GPMB) thì được trả lời không có quyền giải quyết. Bà con tìm sang Công ty Kinh doanh nhà là cơ quan quản lý thì được trả lời họ chưa nhận bàn giao chính thức công trình từ bên thi công nên không thể vận hành hệ thống điện, nước của khu nhà. Cứ đùn đẩy trách nhiệm như thế mà không ai lo cho đời sống của hàng trăm con người.

Phải hơn 10 ngày sau, trước sự thúc ép của dân, chủ đầu tư  mới đại diện các gia đình ký hợp đồng với Chi nhánh Điện Cầu Giấy, lắp công tơ tới từng hộ. Nhưng chỉ thế thôi, còn điện chiếu sáng công cộng bên ngoài và cả hành lang thì vẫn không có vì sợ không ai trả tiền. Vì thế mỗi khi đêm xuống, đường vào khu di dân này vừa tối vừa bẩn như vào... xóm liều.

Hết chạy xin điện lại xin nước, bây giờ nước về tới bể chứa rồi nhưng mỗi khi bơm thì các hộ tự kéo điện từ nhà mình ra cắm máy bơm về bể nước treo trong nhà. Do bể đặt quá thấp nên không có áp lực để sử dụng thiết bị, vậy là lại phải lắp thêm một chiếc máy bơm tăng áp trong nhà nữa. Mà nào đã xong, những chiếc bể nước treo trong nhà toàn bằng tôn hoa hàn thiếc ọp ẹp, chỉ được một thời gian là bong hết mối hàn lại phải thay bể inox mới yên tâm.

Cho tới lúc này, gần 100 hộ dân vẫn sống trong tình trạng bị bỏ rơi vì không có ai quản lý, không có tổ dân phố, hộ khẩu vẫn ở phường cũ. Khi cần xin chứng nhận giấy tờ gì không biết phải xin ở đâu vì phường cũ thì nói đã đi rồi họ không quản, phường mới thì chưa nhận, nhà cửa chỉ có mỗi tờ giấy tạm giao.

Khu tái định cư Xuân La: 2 năm ăn nước bẩn với giá nước sạch

Cùng chung tâm trạng với những người ở nhà N13-N14 Dịch Vọng còn có hơn 100 hộ thuộc diện di dân giải phóng mặt bằng Dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật xung quanh Hồ Tây hiện đang tái định cư ở nhà A và D của khu tái định cư Xuân La 1. Cũng giống như ở Dịch Vọng, khu nhà này được đưa vào sử dụng chưa đầy 2 năm đã xuống cấp.

Anh Nguyễn Đăng Sinh (phòng 402 nhà A) cho biết: để ở được, gia đình anh phải bỏ ra hơn 100 triệu để hoàn thiện lại căn hộ vì khi vừa mới nhận nhà xong thì nền nhà đã phồng rộp hết; vữa trát tường quá ít ximăng nên không thể đóng được cả cái đinh mắc màn! Khi thuê thợ đến bóc hết nền lên mới phát hiện ra lý do nền nhà bị bong là thay vì phải lót vữa ximăng thì người ta đã trộn vôi bột với cát rải bên dưới. Nhưng không phải ai cũng có tiền để “đại tu” toàn bộ căn nhà như anh Sinh, bởi có nhiều gia đình đã phải đi vay thêm tiền mới đủ để mua căn hộ.

Chị Nguyễn Thị Hiền (phòng 113 nhà A) là một trong số đó. Chồng là thương binh, kinh tế eo hẹp nên chị đành phải sửa chữa theo kiểu “chữa cháy”, nền nhà bung đến đâu thì thuê thợ sửa chỗ đó, nên nền nhà cứ lam nham. Còn với nhà ông Phạm Văn Thuấn (phòng 501), cửa sổ nhà ông dù là khung và cửa gỗ, nhưng mới sử dụng mấy tháng thì cái khung phía ngoài đã lung lay và rời khỏi tường vì khi lắp người ta đã quên không đóng chốt vào tường. Không còn cách nào khác, ông đành phải dùng ốc vít để vam kẹp vào bên trong chứ không nó sẽ bay ra bất cứ lúc nào.

Hệ thống điện sinh hoạt ở đây mới thật là khủng khiếp, đường dây cứ chạy loằng ngoằng ngang dọc theo trần nhà. Hóa ra mãi tới khi dân về ở, người ta mới lắp điện. Vì tường đã xây bịt kín hết nên tới trước cửa nhà nào thì người ta khoan một đường ngay cạnh cửa rồi cắm dây vào. Để có một mũi khoan ấy, mỗi nhà phải trả 30 ngàn đồng cho người của Công ty điện. Chất lượng nhà cửa như vậy, nhưng giá nhà phía dự án bán cho dân không hề rẻ chút nào, tùy theo tầng mà giá từ 3,7 tới  5 triệu đồng/m2.     

Không chỉ lo lắng về chất lượng khu nhà, suốt gần 2 năm qua, hơn 100 hộ dân ở đây luôn phải dùng thứ nước màu vàng đục. Anh Sinh cho biết gia đình anh về đây từ tháng 7-2004 và suốt từ đó đến nay tổng cộng chỉ khoảng hai tháng là được dùng nước trong, còn toàn phải dùng nước đục ngầu. Từ ngày về đây, nước ăn uống gia đình phải mua nước tinh khiết đóng chai; nước rửa rau vo gạo thì dùng bình lọc (mà cứ 2 ngày đã phải rửa bình lọc một lần vì đất đã bám đầy), còn tắm giặt thì đành phải chấp nhận dùng thứ nước này. Tôi đã trực tiếp xả thử, đó là thứ nước có màu “đỏ nặng phù sa” của... sông Hồng và tanh nồng mùi sắt. Vì thế dù có tắm bằng xà phòng thơm đến mấy nhưng tắm xong thì trên người chỉ còn lại mùi tanh; dầu gội dù có là loại “óng mượt như tơ” nhưng tóc cứ bết lại; quần áo màu trắng chỉ sau vài lần giặt là ngả màu vàng...

Theo những người dân ở đây, có hiện tượng rất lạ là cứ sau khi báo chí, đài truyền hình phản ánh chuyện nước không sạch hoặc có vị lãnh đạo thành phố nào đến kiểm tra thì ngày hôm sau nước trong vắt, nhưng cũng chỉ được 2 ngày thì lại như cũ (?). Sau nhiều lần thắc mắc, ngày 14/4/2005, bà con mới nhận được công văn của Xí nghiệp Kinh doanh nước sạch Cầu Giấy do Giám đốc Nguyễn Bảo Vinh trả lời lý do nước không sạch tại đây.

Theo đó, nguồn nước mà Xí nghiệp cung cấp là nước sạch lấy từ Nhà máy nước Cáo Đỉnh. Còn nước có màu vàng là do: “Hệ thống ống D200 và D150 do Ban quản lý dự án hạ tầng kỹ thuật xung quanh Hồ Tây lắp đặt là loại ống gang không tráng ximăng bên trong ống mà chỉ sơn bằng sơn bitum nên gỉ gang và sắt thôi ra dẫn tới hiện tượng nước có màu vàng”. Vì vậy ông Vinh đã kiến nghị Ban QLDA hạ tầng kỹ thuật xung quanh Hồ Tây tiến hành kiểm tra và có biện pháp thay thế tuyến ống D200 và D150 bằng ống tráng ximăng bên trong để đảm bảo việc cung cấp nước và chất lượng nước phục vụ nhân dân”. 

Còn một nỗi bức xúc chung của người dân ở hai khu tái định cư, đó là cho tới lúc này họ vẫn chưa nhận được hết tiền đền bù GPMB. Toàn bộ dân ở nhà N13 và N14 hiện vẫn đang là chủ nợ của Ban QLDA và Hội đồng đền bù GPMB, nhà ít vài chục triệu, nhà nhiều tới vài trăm triệu mà chưa biết bao giờ mới được thanh toán. Còn tại nhà A Xuân La, hầu hết các hộ cũng chưa được nhận đủ tiền đền bù, trong khi những nhà phải bù tiền để nhận nhà thì Ban QLDA bắt trả ngay nếu không sẽ tính lãi. Rõ ràng đây là việc chiếm dụng vốn của dân, trong khi người dân không biết thời gian chậm trễ này có được thanh toán lãi suất không?

Bao giờ nhà tái định cư mới tốt?

Không thể né tránh một thực tế là người dân đã và đang mất niềm tin vào lời hứa các Ban QLDA, vì tất cả chỉ là “lời nói gió bay”. Trong khi suất đầu tư xây dựng nhà tái định cư không hề kém nhà kinh doanh (2,7 đến 3,6 triệu đồng/m2) nhưng chất lượng nhà tái định cư lại kém xa. Theo kết quả kiểm tra chất lượng nhà tái định cư tại Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh mới đây của Bộ Xây dựng, chất lượng thi công phần kết cấu xây thô đều đảm bảo hệ số an toàn.

Nhưng ở phần hoàn thiện - phần ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống hàng ngày thì công trình nào cũng có vấn đề. Do công tác kiểm tra của nhà thầu và giám sát của chủ đầu tư chưa làm đúng quy định. Ai cũng biết rằng chi phí của phần hoàn thiện chiếm một phần không nhỏ trong tổng giá trị công trình. Và cũng chính phần hoàn thiện là dễ bớt xén nhất, bởi ngoài tỉ lệ ximăng trát thì một chiếc vòi nước, gạch lát nền, dây điện, bóng đèn, thiết bị vệ sinh cũng có cả chục loại và giá chênh nhau cả triệu đồng.

Trong khi đó người dân lại không có quyền được giám sát chất lượng trong quá trình xây dựng như nhà kinh doanh. Vì vậy, để đảm bảo chất lượng, người dân không mất tiền tới hai lần để sửa chữa nhà, nhà nước khỏi mang tiếng giao nhà kém chất lượng cho dân. Nên chăng các chung cư tái định cư chỉ giao nhà xây thô cho dân, còn lại hãy giao tiền để người dân tự hoàn thiện. Sẽ là quá muộn nếu các cơ quan chức năng không nhanh chóng tìm ra giải pháp hữu hiệu để quản lý đầu tư xây dựng các khu tái định cư