Mâu thuẫn nhỏ cũng tìm tới… lá ngón

Thứ Tư, 20/05/2009, 09:16
Theo thống kê của Công an huyện Điện Biên Đông (Điện Biên) từ đầu năm 2009 tới nay trên địa bàn có 22 vụ tự tử bằng lá ngón làm 23 người chết. Trong đó có 18 vụ do mâu thuẫn rất nhỏ trong gia đình. Nhiều trường hợp tìm đến lá ngón vì những nguyên nhân rất đơn giản như thấy tủi thân khi em gái lấy chồng trước…

>> Tìm đến lá ngón chỉ vì những điều đơn giản

Nằm cách TP Điện Biên Phủ hơn 50km về phía Đông Nam, khoảng dăm năm trở lại đây, Điện Biên Đông "nổi danh" bởi một loại tệ nạn buồn, với nhiều câu chuyện và số phận đớn đau đó là nạn tự tử bằng lá ngón. Cho đến giữa tháng 5, trên địa bàn huyện ghi nhận 22 vụ tự tử bằng lá ngón, làm 23 người chết. Điều đau lòng, nạn nhân hầu hết đều là những người trẻ tuổi, thậm chí có em mới 8 tuổi; cái tuổi ăn chưa no lo chưa tới thì tại sao các em lại tự mình tìm đến những cái chết tức tưởi như vậy?

Có 1.001 lý do để... tìm đến lá ngón

Cho đến tận bây giờ, ông Vừ Sống Tú ở bản Mường Tỉnh B, xã Sa Dung (Điện Biên Đông) vẫn còn ngậm ngùi đau xót khi kể về những cái chết tức tưởi của hai cô con gái ruột cùng một đứa cháu của ông hồi năm 2006. Vừ Thị Xua, Vừ Thị Lia chỉ vì bị bố mẹ mắng do mải chơi không chịu đi làm cỏ lúa, đã rủ thêm em họ là Vừ Thị Lầu vào rừng ăn lá ngón và cùng chết trong một giờ. Các cô gái này còn quá trẻ, người ít tuổi nhất là Vừ Thị Lia, em mới bước sang tuổi 14 được mấy ngày…

Nạn nhân một vụ tự sát bằng lá ngón.

Tệ nạn tự tử bằng lá ngón không phải hiếm gặp trên vùng cao, nhưng ở Điện Biên Đông thực trạng này lại có những dấu hiệu bất thường, với số vụ và số nạn nhân tăng đột biến trong khoảng dăm năm trở lại đây. Theo số liệu ghi nhận được của lực lượng Công an, trên địa bàn Điện Biên Đông trung bình mỗi năm có từ 20 - 35 vụ tự tử bằng lá ngón. Điều đặc biệt hầu hết số vụ xảy ra ở đồng bào dân tộc Mông và phụ nữ vẫn là những nạn nhân chủ yếu.

Từ năm 2005 đến nay, Điện Biên Đông có 132 vụ tự tử bằng lá ngón làm 141 người chết. Năm 2009, con số này vẫn chưa có dấu hiệu "chững" khi thống kê đến ngày 1/5/2009 của Công an huyện Điện Biên Đông là 22 vụ, 23 người chết, cao điểm như tháng 2 và tháng 3 mỗi tháng có 10 vụ tự tử trong đó có những vụ tự tử tập thể hết sức thương tâm.

Tệ nạn này có nhiều nguyên nhân, nhưng tựu trung do trình độ dân trí còn hạn chế cộng với những hủ tục lạc hậu, mâu thuẫn nội bộ gia đình, họ hàng, dòng tộc… Người Mông là dân tộc có lòng tự trọng cao, chỉ vì những mâu thuẫn rất nhỏ, song do nhận thức và quan niệm người ta có thể tự tìm đến cái chết để giải thoát.

Trên vùng cao, cây lá ngón có thể tìm thấy ở mọi nơi.

Trong 22 vụ tự tử bằng lá ngón thì có đến 18 vụ do mâu thuẫn bất đồng trong gia đình. Trường hợp Giàng Thị Dế, 40 tuổi, ở bản Huổi Tông A, Háng Lìa chỉ vì bị chồng mắng đã rủ Giàng Thị Dúa, 15 tuổi, cùng quyên sinh ngày 1/3/2009.

Nhiều trường hợp tìm đến cái chết bởi những nguyên nhân rất đơn giản như trường hợp Lầu Thị Chứ (22 tuổi), ở bản Nà Sản A, xã Xa Dung; Chứ vào rừng ăn lá ngón bởi thấy tủi thân khi em gái lấy chồng trước!

Chúng tôi tìm vào nhà Sùng A Nếnh ở bản Pá Uổi, xã Xa Dung. Vợ Nếnh - Cháng Thị Dế cũng vừa tự tử bằng lá ngón cách đây chưa lâu. Vụ này có những tình tiết éo le và hết sức đau lòng; Dế không chỉ ăn, mà còn mớm lá ngón cho đứa con 11 tháng tuổi. May mắn thay, do đứa bé không chịu được cái vị đắng đặc trưng của loài lá chết, nên nó đã từ chối một cách vô thức món thuốc độc mà người mẹ đã dành cho, còn người mẹ vừa đáng trách vừa đáng thương này thì vĩnh viễn ra đi!

Sùng A Nếnh và con gái 11 tháng tuổi thoát chết trong gang tấc khi bị mẹ đẻ mớm lá ngón.

Những năm gần đây, mặc dù các cấp, các ngành có nhiều cố gắng, song công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho người dân ở một số địa bàn còn nhiều bất cập. Trung tá Nguyễn Minh Cầm, Trưởng Công an huyện Điện Biên Đông trao đổi với phóng viên: "Nạn tảo hôn trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là người Mông còn khá phổ biến. Và đây cũng ít nhiều là nguyên nhân trực tiếp hay gián tiếp làm gia tăng loại tệ nạn này".

Không ít cặp vợ chồng chỉ 14 - 16 tuổi. "Trẻ người non dạ" cùng những nhận thức lệch lạc nên đôi khi những đứa trẻ này sẵn sàng quyên sinh vì những bất đồng rất trẻ con". Hạng A Chu (19 tuổi), ở bản Phủ Lồng B, (Pú Nhi) không muốn sống chỉ vì cãi nhau với vợ xung quanh việc về hay không về thăm bố mẹ vợ ở bản Háng Chợ…

Giải pháp nào ngăn chặn nạn tự tử bằng lá ngón?

Tự tử là một loại tệ nạn và luôn là vấn đề thời sự nóng bỏng ở Điện Biên Đông từ nhiều năm nay. Ngăn chặn loại tệ nạn này quả không dễ dàng gì khi trình độ nhận thức của người dân ở đây còn hạn chế. Điều đau xót là hầu hết những người tự tử ở Điện Biên Đông đều còn rất trẻ, rất nhiều người trong số đó không biết chữ. Giải pháp có thể góp phần giảm thiểu tình trạng tự tử bằng lá ngón ở huyện Điện Biên Đông vẫn là phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, từng bước thay đổi quan niệm lệch lạc, hủ tục lạc hậu cho bà con dân tộc, nhất là người Mông.

Công an huyện Điện Biên Đông tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho bà con dân tộc Mông.

Trao đổi với phóng viên Báo CAND, ông Đỗ Văn Ruẫn, Chủ tịch UBND huyện Điện Biên Đông cho biết: Thường trực Huyện ủy đang chỉ đạo các ngành chức năng, chủ công là Công an và Phòng LĐ-TB&XH xây dựng đề án tìm giải pháp ngăn ngừa tệ nạn tự tử bằng lá ngón trên địa bàn (đây có lẽ là địa phương đầu tiên đi tìm giải pháp chống tự sát bằng lá ngón!). Giải pháp có tính bền vững nhất vẫn là củng cố tổ chức và đẩy mạnh hoạt động của các đoàn thể quần chúng, nhất là đoàn thanh niên, hội phụ nữ. Khi các tổ chức này hoạt động tích cực sẽ hướng thế hệ trẻ vào những sinh hoạt lành mạnh, tránh cho họ những suy nghĩ và hành động tiêu cực, giúp cho họ vơi đi nỗi niềm u uất, những khổ đau dằn vặt và sự tuyệt vọng trong cuộc sống trước khi họ tìm đến cái chết…

Cây lá ngón có tên khoa học là Gelsemium elegans Benth. Ở Việt Nam, tùy theo từng vùng người ta gọi là: Cây co ngón, thuốc rút ruột, hồ mạn trường, hoàng đằng, cây vẫn hay đoạn trường thảo. Theo cuốn "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của Giáo sư Đỗ Tất Lợi - NXB Khoa học và Kỹ thuật, in năm 1986, cây lá ngón thuộc họ mã tiền và là loại cây có nhiều độc tố nhất xứ nhiệt đới. Chỉ cần 01 mg chất độc chiết xuất từ lá ngón có thể giết chết 50 con ngựa. Cây lá ngón có 2 loại: Hoa trắng và hoa vàng; trong đó độc nhất là loại lá ngón hoa vàng, chỉ cần 3 ngọn (khoảng 9 - 12 lá) có thể làm người ta tử vong, người ăn phải lá ngón có biểu hiện ngộ độc sau 15 phút…

Vũ Mạnh Hà
.
.
.