Để sông Ba Lai trở thành hồ nước ngọt phục vụ nông dân

Thứ Ba, 09/01/2007, 14:50
Dù mục tiêu ngọt hóa của dự án Bắc Bến Tre chưa hoàn chỉnh nhưng cống đập Ba Lai đã góp phần trữ ngọt, giảm mặn cho nhu cầu nước tưới tiêu và nước sinh hoạt cho nhân dân (kể cả nước cho đàn bò trên 65.000 con) Ba Tri trong những tháng mùa khô.

Với tổng kinh phí đầu tư gần 900  tỉ đồng, dự án hệ thống thuỷ lợi Bắc Bến Tre là một dự án thủy lợi lớn của cả nước. Khi dự án hoàn thành, sông Ba Lai sẽ trở thành hồ nước ngọt khổng lồ với trữ lượng 90 tỉ m3, phục vụ tiêu úng, thau chua, rửa phèn 115.000ha đất tự nhiên, 88.500ha đất sản xuất nông nghiệp, thuỷ sản và phục vụ sinh hoạt cho hơn 2/3 dân số của Bến Tre.

Theo ông Đỗ Văn Nhân - Giám đốc Ban QLDA thuỷ lợi 419 - Bộ NN&PTNT, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án hệ thống thuỷ lợi Bắc Bến Tre được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 567/CP-NN ngày 9/6/2000.

Tháng 7/2000, hạng mục đầu tiên - cống đập Ba Lai (dài gần 600m, khẩu độ cống rộng 10 cửa, kinh phí trên 60 tỉ đồng) nằm gần cuối dòng Ba Lai, một trong chín nhánh của sông Mê Kông đổ ra biển, được đầu tư xây dựng. Tháng 4/2002, hạng mục quan trọng này hoàn thành trong niềm vui chung cả xứ dừa Bến Tre.

Mới đầu tư chưa tới 10% đã thấy tác dụng

Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bến Tre Huỳnh Kim Mười phấn khởi: "Tuy chỉ mới đầu tư chừng đó nhưng hiện đã đảm bảo ngăn mặn cho khoảng 40.000ha đất nông nghiệp của ba huyện Ba Tri, Bình Đại và Giồng Trôm. Đoạn sông Ba Lai từ cống Ba Lai đến kênh Giao Hòa trở thành hồ chứa nước ngọt trong mùa nước mặn xâm nhập vào nội đồng".

Ngược dòng Ba Lai, chúng tôi đến thăm Nhà máy Nước Ba Tri, công suất 3.880 m3/ngày đêm, tổng kinh phí đầu tư 18 tỉ đồng, đặt trên xã mới được xác lập Tân Mỹ.

Theo Giám đốc Trung tâm Nước sinh hoạt và Vệ sinh môi trường nông thôn Nguyễn Văn Ngân, tính đến mùa khô 2006 - 2007 này, nhà máy đã đi vào hoạt động được 3 năm, phục vụ nước ngọt, sạch đạt tiêu chuẩn cho gần 8.000 hộ dân của 14 xã và 1 thị trấn của huyện Ba Tri.

Anh kể thêm: Bến Tre là tỉnh cuối nguồn sông Mê Kông, giáp biển Đông nên những tháng mùa khô (từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau), nước mặn xâm thực vào đất liền hơn 3/4 diện tích toàn tỉnh. Riêng huyện Ba Tri trước đây, nguồn nước sông luôn bị nhiễm mặn, nguồn nước ngầm không có nên đời sống người dân luôn gặp khó khăn.

Vào mùa khô, bà con phải mua nước giếng, nước từ những giồng cát chở ra bằng xe bò, xe cải tiến với giá lên tới 30.000 đồng/m3. Hiện nay, dù mục tiêu ngọt hóa của dự án Bắc Bến Tre chưa hoàn chỉnh nhưng sau khi cống đập Ba Lai hoàn thành, đã trữ ngọt, giảm mặn cho nhu cầu nước tưới tiêu và nước sinh hoạt cho nhân dân (kể cả nước cho đàn bò trên 65.000 con) Ba Tri trong những tháng mùa khô. Năm 2007 này, nhà máy nước này phấn đấu nâng công suất phục vụ lên 83% qua việc lắp đặt mới đồng hồ nước cho khoảng 2.000 dân.

Cũng liên quan đến nước sinh hoạt cho người dân, theo lời Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Bến Tre, phía huyện Bình Đại, một nhà máy nước kinh phí 12 tỉ đồng, công suất 80m3/h, cũng đang được khẩn trương xây dựng. Khi hoàn thành, khoảng 3.200 hộ dân Vang Quới Tây, Phú Vang và Thới Lai sẽ không còn vất vả, lo toan mỗi khi mùa khô đến.

Cần khẩn trương đầu tư những hạng mục còn lại

Theo ông Nguyễn Quốc Bão - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, sau hạng mục cống đập Ba Lai, Dự án Bắc Bến Tre còn các hạng mục quan trọng gồm: Đập - âu thuyền sông Bến Tre và sông Giao Hòa; các cống tiếp nước Bến Rớ, Tân Phú; nạo vét thượng nguồn sông Ba Lai; xây dựng trên 50km đê gồm tả sông Hàm Luông (đoạn từ lộ Trại Gà, xã An Đức, Ba Tri đến cống Rạch Trẹm, xã Phước Long, Giồng Trôm) và đê hữu sông Cửa Đại (từ rạch Cả Ngang, xã Định Trung đến rạch xã Giao Hòa, Bình Đại)…

Để dòng Ba Lai thật sự trở thành hồ nước ngọt với sức chứa 90 tỉ m3 nước, các hạng mục vừa kể trên cần được đầu tư xây dựng một cách khẩn trương và đồng bộ. Một lãnh đạo UBND tỉnh Bến Tre cho biết, hai đập - âu thuyền sông Bến Tre và sông Giao Hòa (cách cống đập Ba Lai về phía thượng nguồn khoảng 30km) được xem như hai cái nút ngăn không cho nước mặn từ hai dòng sông của hạ nguồn Mê Kông là Hàm Luông và Cửa Đại đổ vào.

Do hai cái nút này và hệ thống đê chưa được xây dựng nên mỗi khi mùa khô đến, nước trên dòng Ba Lai bị nhiễm hoàn toàn, có lúc lên đến 2‰, nước ngọt bỗng thành nước lợ, gây thiệt hại về năng suất của hàng chục ngàn ha lúa vụ ba, thuỷ sản…

Đó là chưa kể sự thay đổi dòng chảy khiến cho một đoạn sông Giao Hòa bị sạt lở nặng. Địa phương phải bỏ ra trên 12 tỉ đồng để cứu cầu An Hóa - cầu nối cù lao An Hóa với cù lao Bảo (2/3 cù lao hợp thành vùng đất Bến Tre).

Mới đây, chiều 6/1, sau khi thực tế khảo sát cống đập và dòng Ba Lai, tham quan và nghe báo cáo hiệu quả bước đầu của một số mô hình sản xuất cũng như khả năng phục vụ nước ngọt cho người dân, ông Huỳnh Phong Tranh - Ủy viên TW Đảng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, tự tin, khẳng định: "Nếu dự án thuỷ lợi khép kín này hoàn thành, sẽ đạt được đa mục tiêu, đặc biệt là giải quyết được nhiều vấn đề bức xúc của nông nghiệp, nông dân và nông thôn Bến Tre. Sau khi cầu Rạch Miễu, cầu Hàm Luông hoàn thành, dự án này chắc chắn sẽ góp phần đưa xứ dừa Bến Tre vươn lên"

Thái Bình
.
.
.