Làm rõ việc thất thoát tiền tỷ ở Công ty Thương mại tổng hợp tỉnh Phú Yên

Là một doanh nghiệp Nhà nước, Công ty Thương mại tổng hợp (TMTH) Phú Yên có chức năng xuất nhập khẩu, bán buôn bán lẻ nông sản thực phẩm, công nghệ phẩm, vật liệu xây dựng, xăng dầu và phục vụ hàng hóa chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số ở địa bàn miền núi. Thế nhưng chỉ sau 5 năm hoạt động, tính đến cuối tháng 9/2001, Công ty TMTH Phú Yên thua lỗ 9,5 tỷ đồng, công nợ phải thu lên tới 51,2 tỷ đồng.

Hầu hết các khoản nợ phát sinh do kinh doanh thiếu cẩn trọng, thậm chí có dấu hiệu "Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng". Đơn cử thương vụ mua 150.000m vải của Công ty TNHH Dệt - Thương mại dịch vụ Minh Hiệp, TP HCM, có tổng trị giá 1,8 tỷ đồng. Hợp đồng ký kết chưa ráo mực, hàng chưa có, nhưng lãnh đạo Công ty TMTH Phú Yên không chỉ duyệt chi cho đối tác tạm ứng 100% giá trị hợp đồng, mà còn chi vượt 42 triệu đồng. Sau nhiều lần cất công đòi nợ, nhưng Công ty TMTH Phú Yên chỉ thu được 150 triệu đồng.

Một trong những khoản công nợ phải thu trong nội bộ doanh nghiệp là khoản tiền cán bộ, nhân viên tạm ứng rồi "treo nợ" quá hạn trên 1,3 tỷ đồng. Đáng lưu ý nhất là trường hợp ông Phạm Văn Đông, Phó Giám đốc Công ty TMTH Phú Yên kiêm Giám đốc chi nhánh tại TP HCM, đã tạm ứng 850 triệu đồng để mua hàng, nhưng khi đối mặt với đoàn thanh tra, ông Đông không chứng minh được đã mua hàng gì và vì sao không thanh toán được... Theo kết luận mới đây của Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Phú Yên, số tiền ông Đông còn chiếm đoạt trên 800 triệu đồng. Nghiêm trọng hơn nữa là thương vụ nhập khẩu 13.500 tấn phân urê Indonesia. Hàng về đến cảng TP HCM, nhưng Công ty TMTH Phú Yên không tổ chức tiêu thụ để thu hồi vốn, mà lại vận chuyển đến gửi tại kho hàng của Công ty Dịch vụ Nhà Bè, TP HCM. Chẳng biết tại sao, một thời gian ngắn sau đó toàn bộ lô hàng đã… biến mất. Truy tầm mãi mới phát hiện một số cá nhân Công ty TMTH Phú Yên đã "bật đèn xanh" cho Công ty TNHH Tiến Thịnh lấy lô hàng này, sau đó xác nhận nợ 24,1 tỷ đồng.

Thêm một sự cố rủi ro khác là cuối tháng 9/2001, Công ty TMTH Phú Yên gửi tiền hàng vào tài khoản Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Hoa 99,7 tỷ đồng để đảm bảo thanh toán nợ cho phía đối tác nước ngoài khi thực hiện các thương vụ nhập khẩu hàng hóa có sự bảo lãnh của ngân hàng. Bất ngờ ông Trần Tuấn Tài, Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Hoa thời điểm đó, đã cùng một số cộng sự "rút ruột" tài khoản của Công ty TMTH Phú Yên 68 tỷ đồng.

Theo kết luận của đoàn thanh tra Sở Tài chính Vật giá Phú Yên, đến cuối tháng 9/2001, công nợ mà Công ty TMTH Phú Yên phải thu thuộc diện khó đòi lên tới 46,6 tỷ đồng, chiếm 90% tổng số công nợ phải thu. Trong đó có gần 4 tỷ đồng rơi vào tình trạng "mất trắng". Cuộc thanh tra kết thúc từ cuối tháng 2/2002, nhưng không hiểu vì sao hơn 4 năm trôi qua, các cơ quan chức trách ở Phú Yên chưa có biện pháp xử lý trách nhiệm của các cá nhân đã gây ra sai phạm, trong khi Công ty TMTH Phú Yên đã giải thể. Ngày 20/7 vừa qua, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Phú Yên đã có kết luận kiểm tra sai phạm của đảng viên Phạm Văn Đông, nguyên Phó Giám đốc Công ty TMTH Phú Yên kiêm Giám đốc Chi nhánh tại TP HCM. Theo đó, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy đã khai trừ khỏi Đảng đối với đảng viên Phạm Văn Đông, buộc đương sự phải giao nộp lại cho ngân sách Nhà nước trên 800 triệu đồng về hai khoản tạm ứng tiền mua hàng nhưng không thanh toán và tạm ứng tiền để trả lãi cho Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Hoa nhưng không có chứng từ chứng minh.

Ngoài việc ấn định thời hạn nộp tiền trước ngày 30/9, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Phú Yên còn đề nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy xem xét chuyển hồ sơ nội vụ sang cơ quan điều tra để xử lý hình sự theo quy định pháp luật. Đó là việc xử lý sai phạm đối với đảng viên Phạm Văn Đông, còn các khoản nợ phải thu khác cho đến nay đã xử lý như thế nào cần phải được công khai trước công luận