Dùng súng cao su đuổi trộm khoét dòng sông
Con sông Đáy trữ tình ôm gọn xã Viên Nội (huyện Ứng Hòa, Hà Tây) như cánh tay chở che vững chắc cho vùng quê này. Bao đời nay, dòng sông vẫn ngày đêm bồi đắp phù sa màu mỡ thành bãi bồi nuôi sống các thế hệ thôn Tiền, thôn Giang, thôn Trung của xã.
Nhưng vài năm trở lại đây, nạn khai thác cát trái phép đã "rút" hết lòng sông, khiến hàng nghìn hécta đất canh tác của người dân trôi theo dòng nước xiết. Đau xót hơn, mồ mả cũng bị đất lở làm trơ hài cốt của người đã khuất. Không chịu để "sa tặc" hoành hành, người dân thôn Trung đã có sáng kiến đẩy lui nạn khai thác cát chỉ bằng súng cao su (loại bắn chim của trẻ nhỏ) và những viên đá cuội.
Lời kêu cứu của dòng sông
Dòng sông Đáy uốn lượn quanh xã, lui lên phía trên tạo thành ngã ba chụm lại của 3 huyện Yên Mỹ, Chương Mỹ và Ứng Hòa. Từ năm 2004 đến nay, cả đoạn sông dài hơn 1km đoạn chạy qua xã Viên Nội ngày đêm ầm ào tiếng tàu, thuyền khai thác cát. Nhận thấy nguồn lợi lớn từ việc hút cát, mỗi ngày hàng chục tàu, thuyền quần thảo quanh đoạn sông này.
Món lợi của những người khai thác cát trái phép càng lớn, hậu quả để lại cho người dân xã Viên Nội càng nhiều. Từ chỗ dòng sông bồi đắp phù sa thành bãi trồng hoa màu trù phú, mấy năm trở lại đây, sông Đáy cứ tiến dần vào đê. Có đoạn, sông "ăn" vào bãi hơn 200m. Cùng với tình trạng xói lở, hàng nghìn mét đất canh tác của người dân cũng theo đó "biến mất". Cả xã Viên Nội đã bị mất gần 5ha đất vì nạn khai thác cát trộm.
Để chống nạn "sa tặc", UBND xã Viên Nội cũng đã có nhiều biện pháp khá cứng rắn như dùng ca nô đuổi tàu, thuyền không cho khai thác tại đoạn sông này. Nhưng do nguồn lợi quá lớn, các đối tượng khai thác cát trái phép đã chống đối dữ dội. Thậm chí, những đối tượng này còn dùng sào, gậy, xẻng… thậm chí cả tuýp sắt chống lại các đồng chí Công an xã.
Chúng tôi gặp ông Trần Thiện Thức, Trưởng thôn Trung để trao đổi về vấn nạn sa tặc tại địa phương. Ông Thức đau xót cho biết: "Không chỉ mất đất canh tác. Dân chúng tôi còn có nguy cơ bị mất mồ mả ông bà tổ tiên. Nghĩa trang cổ của làng nằm trên bãi, cách sông hơn 100m mà bây giờ nước tiến sát vào chân mả".
Trong những thước phim tư liệu quay bằng video do chính Hội Người cao tuổi của thôn quay như lời cầu cứu gửi các cơ quan chức năng, có cả hình ảnh những bộ hài cốt lộ ra do đất lở. Người dân trong làng đau xót nhặt nhạnh những mẩu xương mang lên bãi cao để chôn.
Theo lời ông Nguyễn Hữu Phẩm, một người cao tuổi trong thôn, dân làng đã bị trôi mất mấy mồ mả do lở đất. Diện tích đất trồng trọt bị thu hẹp lại, trạm bơm thủy lợi của cả xã cũng nằm trong nguy cơ bị sạt lở, hai ngôi đình đã được xếp hạng di tích lịch sử cũng bị dòng sông đe dọa.
Cả thôn chống sa tặc
Trước vấn nạn sa tặc ngày càng lộng hành, người dân thôn Trung đã phải tự nghĩ cách bảo vệ ruộng đất, bảo vệ dòng sông. Mỗi khi thấy có tàu, thuyền hút cát đến đậu trên sông, tiếng loa truyền thanh, tiếng trống lại nổi lên. Chỉ cần bắt được tín hiệu ấy, già trẻ, lớn bé trong thôn Trung lại tập hợp kéo nhau ra bờ sông. Người dân đứng trên bờ, yêu cầu chủ tàu đi khỏi đoạn sông, không được khai thác cát.
Nhưng với lợi thế ở giữa dòng sông, các đối tượng khai thác cát trái phép còn lớn tiếng chửi bới dân làng. Không bó tay, nhiều người nghĩ ra sáng kiến dùng đá cuội (loại nhỏ) và súng cao su bắn đá xuống dưới tàu. Những dụng cụ này không gây sát thương, chỉ có tác dụng dọa. Ấy thế mà đám sa tặc sợ, trốn sâu vào lòng tàu, không dám lên boong chửi bới.
Gần 2 tháng "chiến đấu" quyết tâm cứu lấy dòng sông Đáy, người dân thôn Trung đã chiến thắng. Đám sa tặc không còn lộng hành, không hung hăng hút cát gần bờ. Chúng lùi dần, đứng từ xa chọc ống hút cát xuống sông. Hàng trăm người dân lại xắn quần lội xuống thu ống. Tàu hút cát bắt đầu thưa dần, chỉ dám hoạt động vào giờ người dân nghỉ ngơi.
Trước quyết tâm của những người dân thôn Trung, đến thời điểm này, đám sa tặc chỉ dám chạy thuyền qua đoạn sông xã Viên Nội, không dám hút cát trong phạm vi này nữa. Vì thế, bãi bồi cũng dần chấm dứt hiện tượng xói, lở.
Tuy nhiên, qua những sự việc trên cũng cho thấy chính quyền các cấp ở nơi đây chưa làm hết trách nhiệm. Đề nghị chính quyền xã Viên Nội chỉ đạo, hướng dẫn người dân ở đây phát động phong trào quần chúng bảo vệ ANTQ, thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật để chống lại các hành vi xâm hại lợi ích của bà con
