Đang thiếu một định chế rõ ràng
Một số DN đã nêu thông tin trên tại diễn đàn “Giá tính thuế nhập khẩu ôtô (do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức ngày 9/5), để đưa ý kiến: Chúng ta đang bị các liên doanh sản xuất lắp ráp ô tô trong nước "đàn áp" về giá bán ra, quá cao so với giá trị thực tế. Mức giá đó đã chi phối các nhà làm luật dẫn đến nghi ngờ trước mỗi tờ khai hải quan của DN về khai báo giá nhập khẩu.
Tại diễn đàn này, 23 doanh nghiệp (DN) đã đưa ra quan điểm của mình: Đơn giá là chuyện quá bình thường trên sân chơi thương mại quốc tế. Do thị trường, chính sách, thuế suất mỗi nước một khác, người kinh doanh phải cất công tìm hiểu và khai thác sự chênh lệch về giá để tìm kiếm lợi nhuận cũng là lẽ đương nhiên.
Một DN thừa nhận, có nhiều cách để đơn giá rất trung thực mà không phải khai báo gian dối. Chẳng hạn, đặt hàng theo tiêu chuẩn rút gọn tối thiểu, hạ thấp các thông số kỹ thuật an toàn sao cho tương đương với tiêu chuẩn được phép lưu hành tại Việt
Cùng với đó, hàng loạt vấn đề khác được các DN lên tiếng. Trong đó, cách hành xử của cơ quan Hải quan mặc nhiên đã là nguyên nhân chính đẩy các DN vào tình thế "tiến thoái lưỡng nan"(!?)
Chi nhánh Công ty XNK thiết bị toàn bộ và kỹ thuật Hải Phòng đã nhập khẩu 45 xe ôtô nguyên chiếc. Công ty đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế nên được cơ quan Hải quan cấp Giấy chứng nhận nguồn gốc xe; số xe này đã được tiêu thụ hết ra thị trường.
Tuy nhiên, sau 2 lần được Hải quan Hải Phòng mời tham vấn, giá trị khai báo trước đây đã bị bác bỏ. Thay vào đó là các quyết định truy thu thuế NK với tổng số thuế truy thu lên tới 13 tỷ đồng.
Tương tự, Công ty TNHH Minh Đạo đã bị Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Hải Phòng khu vực III ra quyết định phải nộp bổ sung thuế trên 4,36 tỷ đồng.
Đặc biệt, đến thời điểm truy thu thì tất cả số xe nhập khẩu đã được tiêu thụ hết. Khoản lời lãi đã được xử lý xong xuôi và theo DN thì số đó cũng không nhiều. Nay nếu bị truy thu thì nguy cơ phá sản tập thể đã ở ngay trước mặt.
50 DN sẽ bị "sờ gáy"
Tại cuộc họp với các DN nhập khẩu ôtô, xe máy, bà Đặng Thị Bình An- Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan thừa nhận trình tự, thủ tục Hải quan ở một số nơi có thể áp dụng chưa đúng hoặc còn cứng nhắc. Tuy nhiên, bà An đã giải thích rõ cho các DN biết rằng, cách làm của Hải quan địa phương là có căn cứ. Giá tính thuế nhập khẩu hàng hoá hiện đang áp dụng theo 2 kênh của Luật Thuế xuất nhập khẩu và Luật Hải quan.
Mặt khác, theo quy định quốc tế chung của GATT mà chúng ta đã tuân thủ thì giá tính thuế nhập khẩu là giá thực tế giao dịch trong môi trường cạnh tranh bình thường. Do vậy, trong thời hạn 5 năm, nếu cơ quan Hải quan phát hiện DN có gian lận thì sẽ điều tra, xác định lại giá tính thuế. Theo đó, việc nghi ngờ DN gian lận là chuyện bình thường và sẽ không chỉ dừng lại ở 23 DN mà ở tất cả gần 50 DN đang có hoạt động nhập khẩu mặt hàng này.
Bà Đặng Thị Bình An còn cho rằng, nếu trong quá trình mua bán, doanh nghiệp tuân thủ đúng nguyên tắc trị giá GATT thì không bao giờ có chuyện gì xảy ra, nếu doanh nghiệp không khai giá thấp, thì sợ gì số thuế truy thu lên đến 30 hay 50 tỷ? Lãnh đạo Tổng cục Hải quan mà chỉ đạo sai, họ sẵn sàng nhận kỷ luật nếu doanh nghiệp chứng minh được giá khai của mình là đúng.
Ông Mai Thế Huyên, Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng cho biết, việc kêu ca của các DN là chuyện thường thấy. Không ít trường hợp trong số đó chỉ là đứng tên hợp đồng nhập khẩu để hưởng phí uỷ thác với tỷ lệ rất thấp (từ 1-2% so với giá trị hợp đồng). Trong khi đó, những ông chủ thực đứng đằng sau mới toàn quyền quyết định.
Thực ra, tranh cãi về trị giá tính thuế nhập khẩu theo hiệu định GATT không dừng lại ở mặt hàng ôtô, xe máy. Hiện nay, các cơ quan thực hiện bị ràng buộc và chi phối giữa Luật Hải quan và Luật thuế XNK. Rõ ràng vẫn còn sự không "tương thích" giữa GATT và 2 bộ luật nói trên.
Dường như cả DN lẫn Hải quan lúc nào cũng trong tình trạng thiếu đồng bộ của cơ chế, chính sách và những quy định khách quan trên "sân chơi" thương mại quốc tế. Trong khi chưa có định chế rõ ràng thì không một công chức Hải quan nào dám đem sự nghiệp của mình đổi lấy sự hài lòng, chiều theo ý chí của DN
