Nhiễm bệnh nguy hiểm vì ăn thịt bò cuốn cải

Nhiều người nhập viện vì ăn thịt bò cuốn cải

Chị Nguyễn Thanh Hoa (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) đã nhiều lần phải cấp cứu vào viện vì đau bụng quằn quại. Chị đã suýt lên bàn mổ hai lần vì nghi viêm ruột thừa và tắc ruột nhưng cuối cùng phim chụp đều không tìm ra bệnh của chị.

Chị rất khổ sở vì thường bị đầy bụng, đau vùng rốn, dần dần thấy yếu mệt, chóng mặt, hoa mắt, đau đầu, hạ huyết áp và thiếu máu... Thăm khám nhiều nơi, chị cũng chẳng tìm ra bệnh. Cuối cùng, đi xét nghiệm giun sán chị mới biết mình bị nhiễm sán dây và nguyên nhân là do chị "nghiền" món thịt bò cuốn cải.

PGS.TS Nguyễn Văn Đề, Chủ nhiệm Bộ môn Ký sinh trùng, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, các món ăn chế biến từ thịt bò như phở tái, thịt bò nhúng và nhất là thịt bò cuốn cải là những món ăn rất quen thuộc hiện nay. Tuy nhiên, bệnh sán dây bò cũng bắt nguồn từ những món ăn rất hấp dẫn này.

Trước đây loài sán này gần như không có, nhưng nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy, tỷ lệ nhiễm sán dây bò ở cộng đồng rất cao như có xã ở Tuyên Quang có 150 nhân khẩu thì có tới 40 người nhiễm sán dây hay tại xã Đak Mon, huyện Đak Glei, tỉnh Kon Tum xét nghiệm phân cho 461 người đã phát hiện 72/461 người nhiễm sán dây bò, chiếm tỷ lệ 15,61%...

Điều đáng nói là người dân không biết mình bị mắc loại sán này và thường nghĩ tới các loại bệnh khác bởi loại sán này gây ra các triệu chứng của rất nhiều loại bệnh khác nhau, nhất là suy dinh dưỡng và suy nhược thần kinh.

Các chuyên gia cho biết, ký sinh trùng gây bệnh sán dây bò là Taenia saginata, có độ dài từ 4 - 12m, thân sán có trên 1.000 đốt, đốt trưởng thành dài khoảng 20 - 30 mm. Con người gần như là vật chủ chính duy nhất của ký sinh trùng và cũng là nguồn lây nhiễm duy nhất. Sán dây trưởng thành ký sinh ở ruột non. Trứng sán dây theo đốt già rụng ra khỏi cơ thể sán rồi ra ngoài theo phân.

Khi trứng sán dây bò được trâu, bò ăn phải vào trong cơ thể; trứng phát triển thành nang ấu trùng sán. Người bị mắc sán dây trưởng thành khi ăn phải thịt trâu, thịt bò hoặc thịt lợn có nang ấu trùng sán mà không được đun nấu chín kỹ. Sau 3 tháng kể từ khi người ăn phải thịt trâu, bò, lợn có nang ấu trùng, ký sinh trùng sán dây trưởng thành về sinh dục và bắt đầu đứt các đốt già. Sán dây có thể sống trong cơ thể con người từ 50 - 70 năm.

Bệnh nhân bị bệnh sán dây thường bị đầy bụng, đau vùng rốn, dần dần thấy yếu mệt, chóng mặt, hoa mắt, đau đầu... Người bệnh bị mắc bệnh sán dây bò còn có cảm giác khó chịu, bứt rứt ở vùng hậu môn do đốt sán khi rụng khỏi cơ thể sán sẽ tự bò qua hậu môn để ra ngoài, cũng thường thấy bệnh nhân có huyết áp hạ, thiếu máu.

Các chất dịch tiết ra từ sán dây gây tổn hại hệ thống tim mạch, cơ quan tạo máu, hệ thống thần kinh và các tuyến nội tiết, tuyến ngoại tiết. Triệu chứng lâm sàng cũng thường gặp là đau bụng chủ yếu ở vùng hồi tràng giống như cơn đau ruột thừa, có thể gây tắc nghẽn hoặc bán tắc nghẽn ruột. Bệnh nhân còn bị suy dinh dưỡng do sán chiếm dụng thức ăn.

Một món ăn kết hợp nhiều loại giun sán nguy hiểm

TS Nguyễn Văn Đề cho biết, trong món thịt bò cuốn cải, người ăn không chỉ nhiễm sán dây bò, mà còn có thể nhiễm các loại giun sán khác từ rau cải. Một nghiên cứu mới nhất của Bộ môn Ký sinh trùng, Đại học Y Hà Nội trên 6 loại rau: rau muống, cải xanh, cần, ngổ, diếp, cải xoong thuộc 3 tỉnh: Hà Nội, Nam Định, Hòa Bình, mỗi tỉnh hai địa điểm ở thành phố và nông thôn, mỗi địa điểm 330 mẫu.

Kết quả cho thấy, tất cả các loại rau được lấy mẫu đều nhiễm ký sinh trùng. Đặc biệt, với loại rau cải xanh được lựa chọn làm món thịt bò quấn lại có tỷ lệ nhiễm cao nhất. Trong 55 mẫu được lấy, có 10 mẫu dương tính ký sinh trùng, trong đó 2 nhiễm giun đũa, 1 nhiễm giun tóc, 4 mẫu nhiễm giun móc và 2 nhiễm angios, một mẫu nhiễm sán lá gan nhỏ.

Trong khi đó, theo TS Đề, rửa rau bằng nước muối, nước ozon, nước sát trùng… cũng chỉ có tác dụng rửa bớt các loại đơn bào, chứ ít có tác dụng với các loại trứng giun sán vì vỏ rất dày. Thực tế thử nghiệm đã cho thấy, đem ngâm các loại trứng này vào nước muối bão hòa cũng không diệt được.

Hơn nữa, sán lá gan lớn, chui ở trong cọng rau thì không có cách nào rửa sạch được. Vì vậy, nếu người dân sử dụng các loại rau này để ăn sống thì nguy cơ ỉa chảy và mắc ký sinh trùng rất cao.

Giun sán không chỉ tồn tại trong ruột, cơ, não, mắt, gan, mật... mà các chất dịch tiết ra từ sán dây có chất độc gây tổn hại hệ thống tim mạch, cơ quan tạo máu, hệ thống thần kinh và các tuyến nội tiết, tuyến ngoại tiết… Việc điều trị sán dây rất nan giải, đôi khi cả tháng cũng chưa hết.

Trong quá trình điều trị phải có sự theo dõi chặt chẽ, sát sao của thầy thuốc vì phản ứng của thuốc có thể gây tử vong cho bệnh nhân. Do đó, TS Đề khuyên, người dân không nên ăn thịt trâu, thịt bò còn sống hoặc chưa được đun nấu chín và cũng không nên ăn các loại rau sống vì cơ hội bị nhiễm bệnh sán dây là điều không thể tránh khỏi