Làm gì để phòng tránh sét?

Việt Nam là một trong những quốc gia có mật độ sét nhiều nhất thế giới. Theo các nhà khoa học, hoàn toàn có thể phòng tránh và giảm nhẹ những thiệt hại về người và tài sản, do dông sét gây ra.

80% nhà ở đồng bằng sông Cửu Long không có hệ thống chống sét

Trao đổi với chúng tôi, TS Nguyễn Xuân Anh, Trưởng phòng Vật lý Khí quyển (Viện Vật lý địa cầu), Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Nhà nước về "Nghiên cứu dông sét và đề xuất các giải pháp phòng chống ở Việt Nam" cho biết, Việt Nam nằm ở tâm dông châu Á, một trong ba tâm dông trên thế giới có hoạt động dông sét mạnh. Hoạt động dông sét ở nước ta diễn ra mạnh mẽ từ tháng 4 đến tháng 9. Tại Việt Nam, số ngày dông trung bình khoảng 100 ngày/năm và số giờ dông trung bình là 250 giờ/năm. Trên nền hoạt động dông tương đối mạnh này có độ chênh lệch khá lớn về mức độ hoạt động dông giữa các vùng. Có những nơi có số giờ dông nhỏ như Cam Ranh (55 giờ/năm), lại có khu vực đạt số giờ dông tới 489 giờ/năm như ở A Lưới (Thừa Thiên - Huế).

TS Nguyễn Xuân Anh cho rằng, hiểu biết của người dân về công tác phòng chống sét còn kém, đặc biệt ở các nơi vùng sâu, vùng xa. "Tôi hiện đang ở Vũng Tàu, tổ chức lớp học tìm hiểu về sét cho 10 xã, nhưng tôi thấy, hơn 80% nhà cửa tại Bà Rịa - Vũng Tàu và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long không hề có hệ thống chống sét".

Theo ông Anh không nên đứng thành nhóm túm tụm một chỗ. Như thế sét sẽ đánh nhiều người chết và bị thương như vụ tai nạn thương tâm do sét đánh tại Nghệ An ngày 17-5. Trong mùa dông sét người dân khi đi làm đồng cần để ý đến dự báo thời tiết, nếu có khả năng xảy ra dông (dựa vào quy tắc nghe - nhìn hay dấu hiệu khác biểu hiện của dông như mây đen, gió...) thì phải nhanh chóng về nhà, phải trang bị hệ thống chống sét trước khi có dông.

Tự bảo vệ bản thân bằng những quy tắc đơn giản

Trong đề tài nghiên cứu về sét của Viện Vật lý địa cầu, sét đánh thẳng vào vị trí nạn nhân từ trên đám mây xuống là nguy hiểm nhất. Cứ 10 người bị sét đánh thẳng thì 8 người chết. Sét đánh tiếp xúc hay tạt ngang cũng rất nguy hiểm. Khi sét đánh xuống cây, thì 1 tia sét có thể giết chết ngay vài người xung quanh. Mặc dù sét là hiện tượng ngẫu nhiên nên không có vị trí an toàn tuyệt đối. Tuy nhiên, việc chủ động đề phòng tránh sét tìm nơi an toàn hơn có thể làm giảm đáng kể khả năng bị sét đánh.

TS Nguyễn Xuân Anh khẳng định, điều đơn giản và tối thiểu nhất người dân cần làm, là nghe dự báo thời tiết để lên kế hoạch làm việc. Khi làm ở khu vực nào đó, để ý trước các nơi có thể trú mưa và tránh sét an toàn.

Khi trời sắp xảy ra dông, thì biện pháp tránh sét tốt nhất là nên về nhà. Chỗ an toàn để tránh sét là tòa nhà, hay công sở có lắp đặt hệ thống chống sét (đơn giản nhất là cột thu lôi Franklin)… Khi ở trong nhà thì nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết. Nên rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có dông gần xảy ra.

Với các đường dây điện thoại, hay dây điện vì nối với lưới bên ngoài nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Nên tránh xa các dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1m. Vô tuyến nối với dây anten để ngoài trời cũng rất cần rút ra khi có dông.