Trung Quốc ở "thế khó" trong cuộc đảo chính tại Myanmar

• Hàng loạt bộ trưởng Myanmar bị sa thải sau chính biến
• Việt Nam mong muốn Myanmar sớm ổn định tình hình
• Diễn tiến khó lường trong cuộc chính biến tại Myanmar

Trung Quốc vẫn đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở Myanmar sau khi quân đội nước này tiến hành một cuộc đảo chính và giam giữ các nhà lãnh đạo được bầu cử, bao gồm nhà lãnh đạo Myanmar Aung San Suu Kyi, hôm 1/2.

Các nhà quan sát cho biết chính biến ở Myanmar không thể giải quyết trong ngắn hạn và điều này có thể tác động đến tâm lý của các doanh nghiệp vốn đang chịu ảnh hưởng của COVID-19. Tuy nhiên, họ cho rằng Bắc Kinh nhiều khả năng sẽ chờ đợi tình hình ổn định hơn trong dài hạn.

Quân đội Myanmar cùng xe bọc thép phong toả con đường dẫn tới toà nhà quốc hội ở thủ đô Naypyitaw hôm 2/2. (Ảnh: AP)

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã nhấn mạnh quan điểm trên vào hôm 1/2. “Chúng tôi đã ghi nhận những gì xảy ra ở Myanmar" và "đang tìm hiểu thêm về tình hình”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cho biết.

“Trung Quốc và Myanmar là hai nước láng giềng hữu nghị. Chúng tôi hy vọng rằng tất cả các bên sẽ xử lý phù hợp những khác biệt theo hiến pháp và khuôn khổ pháp lý để duy trì sự ổn định chính trị và xã hội ”, ông Uông nói thêm.

Trước đó, sáng 1/2, người phát ngôn đảng cầm quyền NLD Myo Nyunt xác nhận, quân đội Myanmar đã bắt giữ Cố vấn Nhà nước Aung San Suu Kyi, Tổng thống U Win Myint, cùng một số quan chức cấp cao khác của chính phủ trong cuộc đột kích sáng sớm.

Quân đội Myanmar cũng lập tức ban bố tình trạng khẩn cấp kéo dài một năm, đồng thời cho biết quyền điều hành đất nước sẽ được chuyển giao cho Tổng Tư lệnh các lực lượng vũ trang Min Aung Hlaing.

Những lo ngại về một cuộc đảo chính tại Myanmar đã tồn tại trong thời gian qua, sau khi căng thẳng giữa chính quyền dân sự và lực lượng quân đội ngày càng sâu sắc, với cáo buộc từ phía quân đội rằng kết quả bầu cử hồi tháng 11 năm ngoái - mà phần thắng thuộc về đảng NLD - là gian lận. 

Một nguồn tin quân sự Trung Quốc nói rằng cuộc đảo chính tại Myanmar đã đặt Trung Quốc vào thế khó vì “cốt lõi vấn đề nằm ở xung đột giữa liên minh chính trị do bà Suu Kyi lãnh đạo và quyền lực của quân đội Myanmar, cả hai đều có mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc ”.

“Hiện tại, Trung Quốc chỉ có thể theo dõi tình hình, mà không làm gì cả”, nguồn tin giấu tên cho biết.

Theo nguồn tin trên, các dự án kinh tế của Trung Quốc tại Myanmar có thể bị ảnh hưởng bởi cuộc đảo chính, nhưng mức độ ảnh hưởng cũng không thể nghiêm trọng bằng COVID-19. “Nhiều dự án vốn đã bị chậm lại hoặc bị đình trệ bởi dịch COVID-19 rồi", nguồn tin quân sự cho hay.

Tính đến cuối tháng 1, số ca nhiễm COVID-19 ở Myanmar đã tăng lên hơn 140.000 người, với hơn 3.000 ca tử vong. Để ngăn chặn đại dịch, chính phủ Myanmar đã gia hạn việc ngừng các chuyến bay thương mại quốc tế và hạn chế du khách cho đến cuối tháng 2.

Nguồn tin quân sự Trung Quốc cho biết, đến nay, quân đội Trung Quốc không lo ngại rằng xung đột nội bộ tại Myanamar có thể lan sang lãnh thổ Trung Quốc và ảnh hưởng đến người dân Trung Quốc. "Tôi cho rằng một số cuộc biểu tình quy mô nhỏ sẽ diễn ra trong những ngày tới, nhưng khó dẫn đến tình trạng đụng độ giữa quân đội và các nhóm phiến quân người thiểu số".

Trung Quốc có hơn 2.100km đường biên giới với Myanmar ở phía bắc, khu vực mà từ lâu đã gặp rắc rối do xung đột nội bộ giữa chính phủ với nhóm phiến quân người thiểu số.

Vào tháng 4/2020, 3 quả bom từ Myanmar đã bay vào lãnh thổ Trung Quốc và làm hư hại các tòa nhà, nhưng không gây thương vong. Tuy nhiên, năm 2017, một giáo viên Trung Quốc đã thiệt mạng khi đạn pháo do quân chính phủ Myanmar bắn trúng một trường học ở vùng dân tộc Kokang. 

Trung Quốc đang là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ hai ở Myanmar, sau Singapore. Trong chuyến thăm cấp nhà nước của Chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng 1 năm ngoái, hai bên đã ký 33 biên bản ghi nhớ, thỏa thuận và nhiều văn kiện khác, với 13 trong số đó liên quan đến cơ sở hạ tầng, đáng chú ý nhất là Đặc khu kinh tế Kyaukpyu dọc Vịnh Bengal. 

Myanmar cũng là điểm dừng chân đầu tiên của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị trong chuyến công du châu Á hồi tháng trước, khi Bắc Kinh muốn tìm cách cải thiện quan hệ với các nước láng giềng trước lễ nhậm chức Tổng thống Mỹ của ông Joe Biden.

Zhu Yongbiao, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Lan Châu, nhận định cuộc đảo chính sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tình hình phía bắc Myanmar, trừ khi khi tình trạng bất ổn kéo dài.

“Cuộc đảo chính hôm 1/2 là hệ quả của những vấn đề đã tồn tại từ lâu, đồng thời phản ánh những bất cập trong chính quyền hiện tại của Myanmar. Nếu bất ổn kéo dài, tình hình ở các bang phía bắc có thể chịu tác động, nhưng khả năng điều đó xảy ra vào thời điểm này là không quá lớn", ông Zhu nói.

Giáo sư trên cho biết lợi ích từ các dự án đầu tư của Trung Quốc tại Myanmar sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi chúng đã từng trải qua một lần chuyển giao quyền lực ở nước này, và Bắc Kinh duy trì mối quan hệ tốt đẹp với cả chính phủ Myanmar và quân đội nước này, từ đó họ có thể chọn cách không can thiệp.