Mâu thuẫn xác định tội danh các hành vi xâm phạm tính mạng

"Kích động mạnh" hay "giết người"

Mới đây (ngày 24/10), Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP HCM xử phúc thẩm đã chấp nhận kháng cáo của đại diện hợp pháp gia đình bị hại, thay đổi tội danh từ "giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh" sang tội “giết người” khoản 2 điều 93 BLHS. Tòa cũng tăng mức hình phạt từ 30 tháng tù lên 7 năm tù đối với bị cáo Đàm Quang Nam (SN 1962) ngụ Bà Rịa-Vũng Tàu (BR-VT).

Theo nội dung vụ án, Đàm Quang Nam và Đàm Thị Chinh cùng trú tại ấp Bến Dinh, xã Mỹ Xuân (huyện Tân Thành, BR-VT) là bà con và là hàng xóm của nhau nhưng thường xuyên xảy ra mâu thuẫn. Sáng 16/12/2010, Nam dùng gạch ném vào người bà Chinh gây thương tích nhẹ, vụ việc sau đó Công an xã mời lên làm việc. Trong lúc làm việc tại Công an xã, Lê Văn Hòe (chồng Chinh) dùng tay đánh vào mặt Nam nên đã bị lập biên bản.

Đến sáng 17/12/2010, khi Nam đang ngồi xem tivi tại nhà thì bị Đàm Quang Trung (cháu ruột Chinh) xông vào dùng tay bóp cổ và đánh nhiều cái vào mặt. Vừa đánh Trung vừa đe dọa "sao mày đánh cô tao, hôm nay tao đánh cho mày chết". Bị đánh và Trung hăm dọa nên Nam cùng con gái khóc lóc van xin nhưng Trung không buông tha. Đến khoảng 20 phút sau, Nam vùng thoát được, chạy qua phòng ngủ trong nhà trốn dưới gầm giường nhưng vẫn bị Trung kéo ra đánh.

Sau khi đánh Nam khoảng 15 phút, Trung chạy qua nhà bà Chinh lấy cây xà beng định đánh Nam thì bị nhiều người can ngăn, Trung vứt xà beng rồi tiếp tục đi qua nhà Nam gây sự. Lúc này, Nam ở nhà lấy một cây chia dùng diệt bắt chuột thủ thế rồi nói Trung "mày ngon thì qua đây". Trung chạy đến đánh Nam thì bị người này dùng cây chia đâm vào bụng 2 nhát. Trung chết trên đường đưa đi cấp cứu. Riêng Nam bị Trung đánh với thương tật 11% vĩnh viễn.

Với hành vi phạm tội như trên, Nam bị Viện KSND tỉnh BR-VT truy tố về tội "giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh". Xử sơ thẩm, TAND cùng cấp đã tuyên phạt Trung mức án 30 tháng tù giam. Vụ án sau đó bị đại diện hợp pháp gia đình nạn nhân kháng cáo yêu cầu đổi tội danh thành giết người và tăng hình phạt đối với bị cáo.

Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện Viện KSND tối cao thực hành quyền công tố tại tòa, đề nghị tòa bác kháng cáo, giữ nguyên tội danh và hình phạt như án sơ thẩm đã tuyên. Tuy nhiên, nhận định hành vi phạm tội của Nam đã phạm vào tội “giết người” theo khoản 2 điều 93 BLHS nên HĐXX đã chấp nhận kháng cáo của gia đình bị hại, tuyên xử bị cáo mức án 7 năm tù.

"Phòng vệ chính đáng" hay "giết người"?

Trước đó không lâu, Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP Hồ Chí Minh cũng đã chấp nhận kháng nghị của Viện KSND TP HCM, thay đổi tội danh và tăng hình phạt đối với bị cáo Phạm Minh Hải (22 tuổi, ngụ Long An, tạm trú huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh). Theo đó, HĐXX đã tuyên phạt Hải mức án 5 năm tù về tội "giết người".

Theo nội dung vụ án, Hải và Vũ Văn Phú Em là bạn bè cùng xóm ở Long An. Ngày 6/4/2010, Hải giới thiệu Em vào làm công nhân nơi Hải đang làm tại Bình Chánh. Nhưng mới vào làm việc, Em nhận tiền tạm ứng 400 nghìn đồng rồi bỏ việc. Vì việc này mà Hải bị chủ "mắng vốn" nên Hải điện thoại về mách cha của Em ở dưới quê.

Bị cha chửi, chiều 12/4/2010, Em điện thoại lại chửi Hải và hăm dọa sẽ xuống nhà trọ đánh. Tối cùng ngày, trước khi đi ngủ, Hải để một con dao trên đầu giướng. Đến khoảng 20h cùng ngày, Em rủ thêm 3 người bạn tìm đến nơi Hải trọ. Khi đến nơi, 3 người bạn của Em đứng ngoài còn Em cầm khúc cây đạp cửa xông vào nhà trọ đánh Hải. Hải bị Em đạp té ngã trong mùng và dùng cây gỗ đánh trúng người và tay chân nên chụp con dao đâm Em 3 nhát vào ngực phải. Trên đường tháo chạy, Em chết ngay sau đó.

Theo cáo trạng, Viện KSND TP Hồ Chí Minh đã truy tố Hải về tội “giết người”. Tuy nhiên, xử sơ thẩm, HĐXX TAND cùng cấp nhận định "bị cáo phạm tội là do bức xúc, Em đến gây sự và xảy ra xô xát với nạn nhân" nên đã thay đổi tội danh, áp dụng khoản 1 điều 96 xử bị cáo 2 năm tù về tội "giết người do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng".

Bản án sau đó đã bị VKS kháng nghị. Theo đánh giá của Viện: Về ý thức, bị cáo đã có ý định giết chết nạn nhân từ trước nên chuẩn bị sẵn dao. Hậu quả vụ án là bị cáo đã dùng dao đâm nạn nhân 3 nhát chí mạng vào người làm nạn nhân tử vong, chứng tỏ bị cáo quyết tâm tước đoạt sinh mạng của bị hại chứ không phải vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng như bản án sơ thẩm đã đánh giá.

Cùng quan điểm như trên, tuy nhiên xét hành vi giết nạn nhân là do bị cáo bức xúc, Em đến gây sự và xảy ra xô xát nên HĐXX cấp phúc thẩm chỉ áp dụng khoản 2 điều 93 BLHS, tuyên phạt Hải mức án 5 năm tù giam.

"Cố ý gây thương tích" hay “giết người”?

Tương tự như trên, mới đây, TAND TP Hồ Chí Minh đã tuyên hủy án vụ cố ý gây thương tích do bị cáo Lê Thị Hiệp (51 tuổi, ngụ quận 4, TP Hồ Chí Minh) thực hiện. Theo nội dung vụ án, Hiệp và ông Tăng Hòa Giải sống chung với nhau như vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn từ năm 2000. Đến tháng 8/2008, do mâu thuẫn gia đình, ông Giải bỏ nhà đi, sau đó quan hệ và sống chung với bà Phạm Kim H. (43 tuổi, ngụ quận 8).

Qua tìm hiểu, Hiệp biết bà H. bán hủ tíu tại quán ăn Hồng Ký ở phường 3, quận 8. Vì vậy, Hiệp đã nhiều lần đến quán nước gần đó dò hỏi những người xung quanh mối quan hệ giữa ông Giải và bà H. như thế nào. Sau khi biết rõ bà H. đang ăn ở với ông Giải như vợ chồng, trưa 25/5/2010, Hiệp điều khiển xe máy mang theo túi xách da bên trong có con dao xếp (dài khoảng 20cm) đến quán nước gần nơi bà H. bán hủ tíu ngồi chờ. Hiệp ngồi được một lúc thì bà H. điều khiển xe đi ngang nhìn thấy liền đến chỗ Hiệp nói chuyện. Trong lúc chuyện trò, hai bên xảy ra cãi nhau, bà H. nhanh tay chụp chai nước ngọt đánh trúng vào vai Hiệp một cái. Hiệp tức giận liền rút con dao mang theo đâm một nhát trúng vào hông trái của bà H. rồi bỏ đi. Riêng bà H. sau đó được những người xung quanh đưa đi cấp cứu nhưng do mất máu quá nhiều, 7 ngày sau người này đã tử vong.

Quá trình điều tra, Hiệp khai nhận do nóng giận vì bị bà H. đánh nên đã dùng dao gây thương tích để dằn mặt nạn nhân chứ không có ý định đâm bà H chết. Dựa vào hồ sơ vụ án, Viện KSND quận 8 đã truy tố Hiệp về tội "cố ý gây thương tích" theo quy định tại khoản 3 Điều 104 của Bộ luật Hình sự.

Cùng quan điểm với VKS cùng cấp, xử sơ thẩm vào tháng 1/2011, TAND quận 8 đã tuyên phạt Hiệp mức án 7 năm tù. Sau khi bản án được tuyên, bị cáo đã làm đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện VKS và HĐXX có cùng nhận định: hành vi của bị cáo đã cấu thành tội giết người, án sơ thẩm xử về tội "cố ý gây thương tích" là chưa đánh giá đúng mức độ, hành vi phạm tội của bị cáo nên cần thiết hủy án để điều tra, xét xử lại